Verantwoordelijkheidsgevoel, wat is het en wanneer is het te groot?

Ammy van BedafGeen categorie

Verantwoordelijkheidsgevoel

Verantwoordelijkheidsgevoel, iedereen heeft het wel in enige mate.
Wanneer zit het goed met je verantwoordelijkheidsgevoel en wanneer kun je er last van krijgen?
Mensen die burn-out zijn, hebben sowieso (onder andere) een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Van waaruit ontstaat een te groot verantwoordelijkheidsgevoel? En hoe kom je er vanaf?

 

verantwoordelijkheidsgevoel

 

Wat is verantwoordelijkheidsgevoel?

Verantwoordelijkheidsgevoel is dat je dingen doet waar jij verantwoordelijk voor bent. En dat je niet dingen doet waar jij niet voor verantwoordelijk bent. Ja, zo simpel is het in theorie. Waar of wanneer gaat het dan niet goed? Als je dingen doet waar jij je wel verantwoordelijk voor vóelt, maar er niet verantwoordelijk voor bént. En de kneep zit hem in het feit dat je dat zelf niet door hebt. Sterker nog: je denkt mogelijk niet eens altijd na over wie waar verantwoordelijk voor is. 

Gevolgen

De gevolgen van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel kan zijn:
burn-out
depressiviteit
vermoeidheid, futloosheid, onvoldoende energie hebben

Drie gebieden

Er zijn, grofweg, drie gebieden waarin mensen met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel burn-out of depressief in kunnen worden. Of waarin ze vermoeidheid of futloosheid kunnen ontwikkelen.
Dat is op het werk, dat is in een relatie, en dat is in de mantelzorg.
Ik ga die drie gebieden nu een voor een behandelen.

WERK

Ergernissen, frustraties

In het werk heb je een te groot verantwoordelijkheidsgevoel als je je ergert aan een of meerdere collega’s. Je vindt bijvoorbeeld dat ze hun werk niet goed doen. Je kunt van mening zijn dat ze hun werk niet goed doen, maar dat dat jou zo ráákt, duidt op een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Gezond gedrag

Want wat gezond gedrag is, is dat jij je daar niet verantwóórdelijk voor voelt. Gezond gedrag is  dat, als je in jouw werk last hebt van hun disfunctioneren, je de keuze voelt om dat wel of niet aan te kaarten.

Bespreekbaar maken

En dat als je dat doet, je dat op een emotioneel gezonde en functionele manier bespreekbaar maakt  (in de ik-vorm, wat andermans gedrag met jou doet, en gevolgd door jouw wens aan hen in plaats van een verwijt). 

Vaardigheden

Omdat je die vaardigheden niet hebt meegekregen, kun je dat nu nog niet. Daardoor zit je je op te winden.
Deze vaardigheden zijn overigens allemaal aan te leren. 

Interventie

Als je echter zelf niet in staat bent tot een dergelijke interventie, kun je ook met jouw bevinding naar je baas gaan. En jouw baas vragen of zij of hij kan interveniëren. Ook dat gebeurt vaak niet, of pas als het al uit de hand loopt en de emoties al hoog zijn opgelopen. 

Wie gaat waar over

Dit kan gebeuren doordat niet helder is wie waar verantwoordelijk voor is. Jij bent namelijk alleen verantwoordelijk voor jouw eigen takenpakket. Vaak zijn de verantwoordelijkheden echter niet helder.

Geen functieprofielen

En regelmatig zijn er geen functieprofielen, waardoor niet duidelijk is wie waarover gaat. Werkzaamheden en taken van verschillende medewerkers lopen dan door elkaar. En het kan zijn zelfs zo zijn dat de ene medewerker de andere medewerker gaat zitten aansturen. Of dat de ene medewerker zich ongevraagd gaat bemoeien met andermans werk.

 

verantwoordelijkheidsgevoel

 

Takenpakket wel helder

Maar ook als het takenpakket helder is, kan het zijn dat er ongenoegen bestaat over de verdeling van de taken: wie waar over gaat. Dit kan te maken hebben met aspiraties, ambitieniveau, het je niet gehoord of gewaardeerd voelen, en dergelijke. Of dat je in jouw ogen een promotie hebt gemist. Dat je werk doet dat je eigenlijk niet aankunt. Of dat je werk doet dat je eigenlijk niet leuk vindt om te doen. 

Functieprofiel

Voor iemand die niet burn-out wil worden op het werk, is het zaak om goed je functieprofiel te lezen. En als er geen is, doe je een verzoek of er een functieprofiel gemaakt kan worden voor jouw functie, zodat je weet waar je aan toe bent. Als de leiding daar niet in mee gaat, kun je in een gesprek met je baas overleg voeren over wat jouw taken zijn.
En, minstens zo belangrijk: over welke taken níet onder jou vallen. 

Bemoeien

En vervolgens ga je je alleen bemoeien met taken die binnen jouw takenpakket of functieprofiel vallen. 
Want al het overige valt onder de verantwoordelijkheid van jouw collega’s. En de verantwoordelijkheid van het functioneren of disfunctioneren van je collega’s valt onder de verantwoordelijkheid van je baas.

Jij hebt ze niet aangenomen

Daar ben jij niet verantwoordelijk voor. Tenslotte heb jij ze niet aangenomen. En jij hebt ze ook niet op die functie geplaatst. Dat is kennelijk de cultuur binnen jouw bedrijf. 

Vechten

Mensen die burn-out, depressief, vermoeid of futloos worden op hun werk, zijn niet in staat om, als ze dingen niet kunnen verdragen, tijdig die aspecten te signaleren, of om die te accepteren als ze niet veranderd kunnen worden, of om anders zelf het bedrijf te verlaten.
Mensen die burn-out worden, blijven daarentegen ‘vechten’.

Nog harder werken

‘Vechten’ door nog harder te gaan werken. ‘Vechten’ door de oorzaak bij de collega’s te leggen. Of ‘vechten’ door de oorzaak bij de falende leidinggevende te leggen. Klopt, maar de enige echte oorzaak is dat je er dan zelf niet weg kunt.

Gelijk krijgen

Want, als je gelijk hebt over jouw bevindingen, en het is er zo erg, wat maakt dan dat je er niet weggaat?
De reden is omdat je de ander wilt veranderen. Je wilt gelijk krijgen van die anderen. 

Eigen aandeel

Of, zoals ik destijds een extern deskundige tegen mij hoorde zeggen toen ik burn-out was: “Jouw diagnose van de situatie is helder. Maar jíj zit ziek thuis.” Het is deze extern deskundige die mij destijds heeft gewezen op mijn eigen aandeel in ongeacht welke situatie.

Herstellen

En inderdaad: ik kon herstellen van mijn burn-out onder andere doordat ik consequent leerde kijken naar mijn eigen aandeel (daarnaast door alsnog mijn gevoel te ontwikkelen). Door consequent naar mijn eigen aandeel te leren kijken, kreeg ik inzicht in mijn blinde vlekken, in mijn onjuiste aannames en interpretaties, van waaruit ik gehandeld had. 

Directie is verantwoordelijk

De directie van het bedrijf waar jij werkt, heeft die leidinggevende daar geplaats en daar ben jij niet verantwoordelijk voor. Als het een groot bedrijf is, kun je natuurlijk wel een interne overplaatsing aanvragen. Dat je, ondanks je bevindingen (collega’s en/of baas deugen niet), niet weg kúnt, is je angst voor controleverlies en je verlatingsangst uit je jeugd.

De ander veranderen is onmogelijk

En omdat je zélf niet weg kunt, doe je er alles aan om ánderen te veranderen. Maar dat is onmogelijk, zoals je inmiddels hebt gemerkt. Iemand kan namelijk alleen zichzélf veranderen. En omdat je dat nog niet kunt, doe je er alles aan om anderen te veranderen. 

Gedaan wat je kon 

Als je een emotioneel-gezond gecommuniceerd verzoek doet aan een collega of aan je baas, is het aan jou om af te wachten wat die ermee doet. Emotioneel gezond gedrag is dat je dan denkt: Ik heb het ter sprake gebracht, nu is het aan de ander om er wel of niet wat mee te doen. Je hebt het namelijk neergelegd waar het hoort. Je hebt dus, vanuit jouw verantwoordelijkheid, gedaan wat je kon.

Niets doet

Als je collega niets doet, kun je er alsnog mee naar de baas. Als je baas er niets mee doet, kun je er alsnog mee naar diens baas. En als dat allemaal niet helpt, is het aan jou om je verlies te nemen. Je hebt je best gedaan. Je hebt gedaan wat er binnen jouw verantwoordelijkheid van je verwacht kon worden. 

Gepast te handelen

Mensen met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel kunnen dit allemaal niet, omdat hun éérste reactie die is: zich ergeren. En een dergelijke opgekropte ergernis staat emotioneel gezonde communicatie in de weg. Die ergernis is er echter door hun eigen onvermogen om gepast te reageren of om gepast te handelen. En die ergernissen zijn, echt waar, de vroeger weggestopte ergernissen naar (een van) de ouders.

Eigen onvermogen

Dus waar jij vindt dat anderen onvermogend zijn om hun werk op een goede manier te doen (wat niet jouw verantwoordelijkheid is maar wat de verantwoordelijkheid is van jouw baas), ben je zelf onvermogend om daar op een emotioneel gezonde manier mee om te gaan. 
Dat is goed nieuws, want daar kun je zélf iets aan veranderen. 

RELATIE

Ook binnen relaties kan een te groot verantwoordelijkheidsgevoel een rol spelen.
Ook dan gaat het om jouw al dan niet weggestopte ergernissen en frustraties en je eigen onvermogen om hier op een emotioneel gezonde manier mee om te gaan.

 

verantwoordelijkheidsgevoel

 

Drie processen

Binnen relaties vinden er allerlei processen plaats.
Drie belangrijke processen zijn de volgende: ongelijkwaardigheid, slachtofferrol, en pleasegedrag.
Ik ga deze drie processen nu een voor een behandelen.

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten of alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching

Ongelijkwaardigheid

Ongelijkwaardigheid binnen een relatie houdt in dat er een dominante(re) partner en een ondergeschikte(re) partner is. De dominantie en ondergeschiktheid kan alom aanwezig zijn. Maar de dominantie en ongelijkwaardigheid tussen de partners kunnen ook verschillen per onderwerp (bijvoorbeeld geld, vakanties, huishouden, werk, e.d.) of per situatie verschillen binnen een bepaald onderwerp (bijvoorbeeld ten aanzien van geld: vakantiegeld, huishoudgeld, salaris, bestedingen, opleidingskosten, hulpverleningskosten, kosten voor ontspanning en vermaak en hobby’s e.d.).

Onuitgesproken dingen

Door de ongelijkwaardigheid ontstaat er geen open overleg over een bepaald onderwerp of situatie.
Het de mening over iets ‘doordrukken’ kan op oneindig verschillende manieren gebeuren.
Door de ongelijkwaardigheid zijn er dan ook veel onuitgesproken dingen. 

Onverwachtse relatiebreuk

Als bijvoorbeeld een relatie in de ogen van de achtergeblevene “totaal onverwachts” door de ander werd uitgemaakt, zijn er echter signalen geweest die niet werden gezien. Én zijn er signalen geweest die wel werden gezien, maar die vervolgens werden genegeerd. 
De vele onuitgesproken dingen worden dan pas inzichtelijk als hulp wordt gezocht. 

Slachtofferrol

Van de slachtofferrol is sprake als je de ander de schuld van iets geeft. Of als je de ander voornamelijk of helemaal als de oorzaak van iets ziet. Terwijl je altijd ook een eigen aandeel in iets hebt. Maar doordat we niet ons eigen aandeel in willen zien, leggen we onbewust de oorzaak bij de ander.

Ten positieve veranderen

Dit eigen aandeel is onze blinde vlek. En het is juist inzicht in dit eigen aandeel, wat maakt dat je de situatie zelf ten positieve kunt veranderen.
Het maakt niet uit wíe er verandert, als één van beiden maar verandert. En aangezien iemand alleen zichzelf kan veranderen…

Aandeel van de ander

Wat is dan het aandeel van de ander? Het aandeel van de ander ga je pas helder inzien, nadat je inzicht hebt in je eigen aandeel.
Als je weet wat je eigen aandeel is, kun je vervolgens inzien wat het aandeel van de ander is. 
Het is dus deze volgorde: eerst je eigen aandeel inzien, en wat er dan overblijft, is van de ander. 

Pleasegedrag

In een ongelijkwaardige relatie vertoont de ondergeschikte partner vaak pleasegedrag.
Of een van de partners is, bewust of onbewust, bezig de ander te helpen of te redden. Door bijvoorbeeld werk of woonruimte voor de ander te zoeken. Of door bepaalde dingen voor de ander te betalen. Of door dingen voor de ander te regelen, en dergelijke.

Aardig gevonden willen worden

Een andere uitingsvorm van pleasegedrag is dat iemand vooral aardig gevonden wil worden.
Het handelen en nalaten wordt dan vooral ingegeven door het wel of niet krijgen van aandacht, waardering, erkenning of bevestiging door anderen. (Dit kan natuurlijk ook binnen het werk het geval zijn.) 

Niet onszelf willen veranderen

Als je gaat uitzoeken waardoor de ergernissen binnen een relatie worden veroorzaakt, dan zijn de onderliggende aspecten vaak de ongelijkwaardigheid, beider slachtofferrol, en pleasegedrag of de redderrol bij een van beiden.
Ook hier geldt weer dat we dan vooral bezig zijn met het veranderen van de ander, omdat we onbewust niet onszelf  willen veranderen.
Wat we zelf niet willen, verwachten we dus wél van de ander: dat die gaat veranderen.

Inzicht in je eigen aandeel 

We denken dat we het zelf helemaal of grotendeels goed doen (anders zouden we het wel anders doen.)
Terwijl we geen inzicht hebben in ons eigen aandeel in een situatie. 
Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in je eigen aandeel in een bepaalde situatie.
En dat kun je niet alleen, omdat dat je blinde vlekken zijn. 

Ontwikkelingspotentieel

Zodra je je eigen aandeel en je blinde vlekken kent, kun je daarmee aan de slag gaan. Dan kun je emotioneel gezond en functioneel gedrag  aanleren. Je kunt dan je doelen bereiken. Dan kun je situaties beïnvloeden.
En je kunt ermee voorkomen dat je burn-out, depressief, vermoeid of futloos wordt. 
Bovendien kun je dan alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel aanboren. 

MANTELZORG

Als mensen burn-out, of vermoeid, of futloos, of depressief worden door mantelzorg, hebben ze te lang hun gevoel genegeerd. Dat geldt overigens sowieso voor mensen die burn-out, futloos, vermoeid of depressief zijn: dat ze hun gevoel hebben genegeerd, én dat ze dat te láng hebben gedaan. 

 

verantwoordelijkheid

Mantelzorg: dochter heeft boodschappen gedaan voor moeder.

 

Tegen hun zin

Mensen die door mantelzorg burn-out, vermoeidheid futloos of depressief zijn, doen die mantelzorg, diep in hun hart, tegen hun zin.
En vanuit hun jeugd hebben ze daar alle redenen toe. 
Er zijn mensen die zich er van bewust zijn dat ze het doen van mantelzorg liever niet zouden doen. De redenen die genoemd worden om dan toch maar die mantelzorg te doen, zijn velerlei. Het komt er vaak op neer dat mensen te doen hebben met die ouder. Of dat ze vinden dat het hun plicht is. Of omdat ze denken dat het hoort.

Niet van bewust

En er zijn mensen die zich daar niet van bewust zijn. Dan blijkt dat ze verbale en non-verbale boodschappen in hun hoofd hebben als:
Ik mag nu wel eens wat terug doen voor mijn ouders
Dat doe je toch gewoon voor je ouders?
Ja, maar niet als jouw lichaam aangeeft dat je het liever niet wilt doen. En je lichaam liegt niet. Aan jou om daar naar te luisteren.

Het lichaam liegt nooit.

Het is jouw brein/ratio dat jou, nu nog, fopt en bedot.
Ons lichaam liegt echter nooit. Ons gevoel liegt niet. Jouw gevoel is de enige zuivere antenne die aangeeft wat wel of niet goed voor je is.
Aangezien we als kind natuurlijk niet konden doorhebben dat we ons gevoel (verdriet, boosheid, eenzaamheid, twijfel en verwarring, enz.) vaak moesten wegstoppen (omdat er geen aandacht voor was), hebben we nu evenmin door dat we ons gevoel, ook nu nog, automatisch wegstoppen. 

Gevoel

Het zijn van burn-out of depressief, of vermoeidheid of futloosheid voelen, is het gevolg van het negeren van je gevoel.
Een gevoel, dat je, zonder dat je dat doorhad, al tijdens je jeugd hebt leren wegstoppen.
En dat gelukkig wel degelijk alsnog ontwikkeld kan worden. 

Andere oplossingen

En ja, er zijn altijd andere oplossingen voor de dingen waar jij je te verantwoordelijk voor voelt.
Dat je die nu nog niet ziet, is een gevolg van je te grote verantwoordelijkheidsgevoel. 
Het is juist door het loslaten van je te grote verantwoordelijkheidsgevoel dat je die gaat leren zien.


 

Als jezelf herkent in dit artikel, dan kan het goed zijn te weten dat ik een online videoprogramma heb over de top 15 aspecten waar mensen last van hebben als ze willen loslaten: Genieten & Gelukkig Zijn.

In Genieten & Gelukkig Zijn leer je wat de symptomen precies zijn en over elk van de symptomen leer je wat het feitelijk is (en dat is anders dan je denkt). Je leert hoe het ontstaat en hoe jij er vanaf komt.

  • Piekeren
  • Angst en paniek –> deze 3 video’s zijn ook als apart programma aan te schaffen. Zie hieronder voor informatie!
  • Depressieve gevoelens, dips, down, neerslachtigheid, gedeprimeerdheid
  • Eenzaamheid, leegte, gemis
  • Slecht slapen (2 video’s)
  • Stress, spanning
  • Burn-out, overspannenheid, overwerkt
  • Vermoeidheid, futloosheid, energiegebrek
  • Gebrek aan zelfvertrouwen, negatief zelfbeeld, minderwaardigheidsgevoel
  • Besluiteloosheid, niet kunnen kiezen, twijfel, spijt, dilemma, geen actie ondernemen
  • Geen grenzen aan kunnen geven, geen Nee kunnen zeggen, pleasegedrag
  • Schaamte en schuldgevoel
  • Boosheid, agressie, frustratie, ergernissen
  • Emotionele pijn
  • Niet kunnen genieten, niet de zin van het leven weten, niet gelukkig zijn, niet weten wie je bent

Je leert hoe het ontstaat, hoe jij er vanaf komt/hoe je het voorkomt.’

‘Je video heeft me meer gedaan dan de psychiater, psychotherapeut en psycholoog in het verleden.’

‘Je geeft concrete en praktische tips om er vanaf te komen’ ‘Jouw online programma is geweldig! Het resultaat is de volgende dag al merkbaar. Ik vind het super dat die symptomen herstelbaar zijn.’

‘Door het videoprogramma ben ik nieuw gedrag gaan aanleren waardoor ik oude patronen los kan laten! Overlevingsgedrag omzetten in ECHT leven!’

‘Jouw programma is kwalitatief en inhoudelijk hoogstaand. Ik leer er veel van.’

Piekeren

Bekijk de eerste video, over Piekeren gratis en vrijblijvend!

Video zien

Meer informatie over Genieten & Gelukkig Zijn of het programma direct bestellen kan hier!

Eerder gepubliceerde artikelen over loslaten kun je hier vinden. In de zijbalk vind je de mogelijkheid om te zoeken op jouw zoekwoorden. 

Neem hier gratis het mini-eBook over loslaten met je mee:  ‘8 Inzichten en 13 Manieren om te stoppen met piekeren en malen en om weer rust in je hoofd te krijgen’. “

De drie video’s over Angst zijn los te verkrijgen: Leven Zonder Angst & Paniek.
In de eerste video krijg je:
– Wat angst is en wat de functie ervan is;
– Waarover je angst kunt ontwikkelen;
– Waarom naar mijn mening angst voor controleverlies, angst voor afwijzing en verlatingsangst de onderliggende vormen van angst zijn;
– Inzicht in wanneer angst terecht is en wanneer niet;
– Hoe het komt dat je angst-van-vroeger ervaart als reëel in het heden;
– Hoe de oorsprong van jouw angst in je jeugd zit;
– Hoe je bevestiging van je angst ervaart door je lichamelijke reactie;
– Hoe jouw gedachten uit je jeugd die lichamelijke reacties veroorzaken;
– Hoe bepaalde momenten uit jouw jeugd jouw huidige angst triggeren, en dus niet veroorzaken.
In de tweede video krijg je:
– In hoeverre angst genetisch bepaald en dus erfelijk is en/of in hoeverre het aangeleerd gedrag betreft;
– Hoe je angst ontwikkelt;
– Welke aspecten van de verschillende hechtingstijlen op jou van toepassing zijn;
– Wat het verschil is tussen feitelijke aanwezigheid en emotionele aanwezigheid van je ouders;
– Wat bij jou de oorzaken kunnen zijn van jouw huidige angst;
– Wat bij jou de triggers kunnen zijn voor jouw huidige angst.
In de derde video krijg je:
– Welke reacties er mogelijk zijn op angst;
– Hoe jouw angst in het heden getriggerd kan worden;
– Hoe het zit met het samengaan van angst met andere symptomen;
– Hoe in de wetenschap naar angst wordt gekeken;
– 14 manieren om jouw vicieuze cirkel van angst te doorbreken.
De video’s duren respectievelijk 74, 49 en 60 minuten.
Na afloop van het videoprogamma kun je mij te allen tijde vragen stellen.
De kosten van dit programma bedragen slechts 275 euro.
Om het programma aan te schaffen, klik je op onderstaande link (je registreert je eerst, je schrijft je inloggegevens ergens op, en daarna doe je de aankoop):

Leven Zonder Angst & Paniek

Hartelijke groeten,

Ammy van Bedaf MSc

06-53 65 13 59

Universitair geschoolde psycholoog

Cognitieve gedragstherapie

Lidmaatschapsnummer Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) 213178

 

Deel dit artikel