Uitstellen: wat is uitstelgedrag en hoe kom je er van af?

Uitstellen, je kent het misschien wel: je weet dat je iets moet doen en het komt er maar niet van. Je kunt je er niet toe zetten en blijft die klus voor je uitschuiven.
Wat kunnen de 4 belangrijkste redenen zijn voor het uitstellen van dingen? Wat zijn de 2 onderliggende oorzaken?
En vooral: hoe kom je af van je uitstelgedrag? Dit zijn zowel praktische oplossingen als een structurele oplossing. 

4 Redenen van uitstellen

Uitstellen kunnen we zowel doen in ons werk als in ons privéleven. Op het werk kunnen we ons bijvoorbeeld niet zetten tot het (af)maken van die notitie of tot het uitwerken van dat verslag of tot dat uitzoekklusje. Thuis lukt het maar niet om bijvoorbeeld de zolder of de schuur/garage nu eindelijk eens op te ruimen. Vier belangrijke redenen om dingen uit te stellen zijn (1) demotivatie, (2) iets in één keer af willen/moeten maken, (3) futloosheid en (4) doelloosheid en niet weten wat je wilt. Hieronder ga ik op alle vier redenen van uitstelgedrag in. Ik laat zien hoe het er uit kan zien. 

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten en alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.

Demotivatie

De belangrijkste reden om iets uit te stellen is omdat we er eigenlijk, diep in ons hart, gewoon geen zin in hebben. Die klus waarvan we vinden dat die nog moet worden gedaan, kóst ons veel energie, in plaats van dat die ons energie óplevert. Dingen die we leuk vinden, leveren daarentegen energie óp. Het iets uitstellen is een signaal dat je iets gewoon helemaal niet leuk vindt om te doen. 

Moeten

In zinnen van mensen die dingen tegen hun zin doen, komt het woord ‘moeten’ voor. In plaats van ‘willen’ zeggen ze dat ze nog dingen ‘moeten’ doen. Elke keer als je het woord ‘moeten’ of ‘moet’ of ‘moest’ gebruikt, is de kans groot dat je iets tegen je zin doet. Ga maar eens bij jezelf herkennen wanneer je een van de vormen van het werkwoord ‘moeten’ gebruikt. En kijk vervolgens in hoeverre je er voor jezelf het werkwoord ‘willen’ in de plaats zou kunnen zetten. Dat is dan vaak/meestal niet het geval, wat inhoudt dat je iets tegen je zin doet. Vandaar dat je het ‘t liefst wilt uitstellen. 

Ont-moeten

Nou zul je misschien denken: Ja maar, er zijn toch dingen die moeten? Ja, maar dat zijn er veel en veel minder dan jij denkt. De rest is aangeleerd gedrag uit onze jeugd, toen we ook veel dingen tegen onze zin moesten doen. We dachten dat het zo hoorde en dat het normaal was om dingen tegen je zin te doen. Ik zeg altijd maar: er is maar één ding dat we moeten en dat is op tijd onze belastingaangifte doen (en die op tijd betalen natuurlijk). 

Eten, de afwas, de boodschappen?

Ja maar je moet toch eten koken? De afwas moet toch worden gedaan? Er moeten toch boodschappen worden gedaan? Je moet niet eten koken op het moment dat je er geen zin in hebt. Het is wel nodig om te éten, en dat is iets anders. Eten kun je ook zonder iets te koken als je er op dat moment geen zin in hebt om te koken. Wat ik doe als ik geen zin heb om te koken is chinees eten halen, of lekkere brinta klaarmaken of desnoods een blik soep opentrekken. 

Tegen je zin

Het werkelijke probleem is dat op zich niet met koken, de afwas of boodschappen doen te maken heeft, maar dat je op dat moment IETS TEGEN JE ZIN DOET. Wanneer je echter leert om toe te geven aan het, in ieder geval op dat moment, geen zin hebben in datgene waarvan jouw brein vindt dat het moet, verdwijnt die tegenzin op een gegeven moment. Dat kan iets later zijn, of de volgende dag.
Het regelmatig dingen tegen je zin doen, leidt tot dips en uiteindelijk tot depressieve gevoelens. Daarom is het juist heel goed om te luisteren naar de tegenzin die je hebt en om die tegenzin serieus te nemen.  Het is het serieus nemen van je tegenzin waardoor dat gevoel op enig moment weggaat. Het is jouw verzet tegen je tegenzin waardoor jouw tegenzin blijft of zelfs toeneemt. 

In één keer

Iets in één keer af willen/moeten maken, is een andere reden voor het uitstellen van dingen. We hebben geen overzicht, weten niet waar te beginnen en beginnen er dan maar helemaal niet aan. Het is te groot, als een berg die genomen moet worden, terwijl we helemaal onderaan die berg staan, zonder bordjes die ons aangeven hoe we het best over die berg kunnen gaan. Zo voelt het in ieder geval: als een bos waarin we geheid verdwalen. Een gemakzuchtige oplossing voor ons brein is dat we er dan maar helemaal niet aan beginnen en het uitstellen en het blijven uitstellen. 

Onbewuste gedachte

Onze onbewuste gedachte is dat we die grote klus helemaal, het liefst in één keer, zouden moeten doen. Daardoor lijkt het voor ons een onneembare horde. We denken oprecht dat we dat in één keer, achter elkaar, zouden moeten afmaken. We halen er alleen voldoening uit als we het in één keer doen. Dat is zo demotiverend, dat we er maar helemaal niet aan beginnen en het uitstellen. 

Opdelen

Om deze belemmering te doorbreken of omzeilen, doe je er goed aan om die klus in zo klein mogelijke deelactiviteiten op te delen. De eerste keer dat ik hier tegen aan liep was toen ik burn-out thuis zat. Ik zat er al een maand tegen aan te hikken om de lekke achterband van mijn fiets te plakken. Ondanks dat ik de fiets voor alles en van nog wat gebruikte en deze dus heel erg nodig had, kon ik me er gewoon niet toe zetten. 

Idee

Tot ik op het idee kwam om de kleinst mogelijke deelactiviteit te doen en om dan een nieuw besluit te nemen: wel of niet doorgaan? Beide keuzes waren even goed. Het ging er namelijk om dat ik mijn gemoedstoestand positief hield. Als ik er daarna geen zin meer had, wachtte ik tot ik zin had om een volgende keer de volgende kleinst mogelijke deelactiviteit te doen. Afijn, dat deed ik. De kleinst mogelijke deelactiviteit was dat ik de fiets op de kop zette. 

Een nieuw besluit

Ik stopte en nam een nieuw besluit: helemaal stoppen of doorgaan met de eerstvolgende kleinste deelactiviteit? Omdat ik me nog steeds goed voelde, besloot ik de eerstvolgende kleinste deelactiviteit te doen: met de bandenlichter de achterband te lichten. Weer stopte ik daarna en nam een nieuw besluit: helemaal stoppen of de eerstvolgende kleinste deelactiviteit doen? Ik voelde me nog steeds goed en ging de binnenband uit de buitenband trekken. 

Opdelen in deelactiviteiten

Om een langer verhaal korter te maken: omdat ik elke keer mocht stoppen van mezelf, en omdat ik elke keer opnieuw een besluit nam om helemaal te stoppen of om door te gaan met de eerstvolgende kleinst mogelijke deelactiviteit, bleef mijn energieniveau, en dus mijn gemoedstoestand, hoog en had ik binnen een kwartiertje de klus geklaard, waar ik me daarvoor een maand lang niet toe had kunnen zetten.

Het werkende bestanddeel

Het werkende bestanddeel was dat ik niet van te voren besloot die klus in één keer te klaren, maar dat ik na elke kleinst mogelijke deelactiviteit naar mijn gevoel luisterde. Ik ‘moest’ daardoor helemaal niets van mezelf. Mijn tegenzin en het uitstellen had dus niet te maken met het plakken van de band, maar met mijn eigen ‘moeten’ in mijn hoofd. Het was mijn ‘moeten’ dat ik had doorbroken. Ik had ont-moet: ik was gestopt met het ‘moeten’ plakken van de achterband en had na elke deelactiviteit naar mijn gevoel geluisterd: wel of geen zin om door te gaan?

Futloosheid

Futloosheid is een derde belangrijke reden waarom we dingen uitstellen. We hebben een gevoel van nergens zin in hebben en van futloosheid. We kunnen ons zelfs vermoeid voelen, wat ook een uitingsvorm is van futloosheid. Futloosheid ontstaat wanneer we te veel en te lang dingen tegen onze zin doen. Ons lichaam reageert daar dus ook fysiek op. Je vermoeidheidsgevoelens zijn dan psychosomatisch. Jouw lichaam geeft aan dat je te veel en te lang dingen doet die je beter niet meer kunt doen. 

 

 

Gevolgen

Als je te lang doorgaat met futloosheid en als je te lang niet luistert naar je gevoel van futloosheid, kun je depressieve gevoelens ontwikkelen. Dat is het volgende stadium. Ons lichaam liegt niet: we doen dingen tegen onze zin. Futloosheid ontstaat langzaam. Het is een glijdende schaal, waardoor we er niet meteen erg in hebben. Toch is het een duidelijk signaal van ons lichaam waar je maar beter naar kunt luisteren, om zo verder afglijden te voorkomen. 

Waardoor ontstaat futloosheid

Waardoor kan futloosheid ontstaan? De twee belangrijkste triggers zijn relatie en werk.
We kunnen in een relatie zitten waarin we naar onszelf niet willen toegeven dat het niet is wat we ervan hoopten en verwachtten. Of dat het niet meer is wat het ooit geweest is. Doordat we in de relatie blijven hangen én doordat er geen verandering plaats vindt, glijden we langzaam af naar futloosheid.
Op het werk kan het zijn dat we een andere functie of een andere baas kregen, waardoor het minder leuk werd. Onze gemoedstoestand gaat dan langzaam naar beneden. Omdat het langzaam gaat, is er geen wake-up call om ons wakker te schudden. En zo glijden we af in futloosheid. 

Doelloosheid

De vierde reden waarom we dingen uitstellen, is doelloosheid. Doelloosheid is het niet weten wat je wilt. Wat we doen, vinden we niet (meer) zo leuk, maar wat kunnen we anders gaan doen? We denken oprecht dat we niet iets anders kunnen of niet weten wat we anders willen. Maar wanneer tijdens een Eendaagse Coaching de juiste vragen worden gesteld, weet het grootste deel van mijn klanten wel degelijk wat ze leuk vinden en wat ze het liefst zouden willen doen.

Waarom doen ze het niet?

Waarom doen ze dan niet wat ze leuk vinden? De reden waarom ze nog nooit begonnen waren met die leuke dingen en waarom ze in het heden denken dat het niet haalbaar is, vloeit voort uit de boodschappen die ze in hun jeugd hebben meegekregen. De onderliggende oorzaken zitten in de educatieve verwaarlozing en/of in de educatieve mishandeling. Dit zijn twee nieuwe vormen van patronen van vroeger die ik heb ontdekt bij mensen die burn-out en/of depressief zijn geworden. Educatieve verwaarlozing en educatieve mishandeling betreffen onze keuzes ten aanzien van hobby’s, vrijetijdsbestedingen, sporten, muziekinstrumenten, schoolkeuze, beroepsopleidingskeuze en beroepskeuze. 

Educatieve verwaarlozing

Educatieve verwaarlozing houdt in dat je in je jeugd niet bent aangemoedigd, gecomplimenteerd of geënthousiasmeerd in je interesses. Kinderen hebben het nodig om positieve en onvoorwaardelijke aandacht te krijgen voor de dingen die ze leuk vinden. Dan krijgen ze elke keer een klein dopamineshotje, waardoor ze die interesse nog leuker vinden en waardoor ze gemotiveerd zijn om ermee door te gaan. Zo kan een passie ontstaan. 

Educatieve mishandeling

Educatieve mishandeling kent twee vormen.
In de ene vorm word je ontmoedigd in het doen van iets wat je heel graag wilt. Jou wordt ontraden om bijvoorbeeld naar het conservatorium te gaan, wat je heel graag wilt, “omdat er geen droog brood in te verdienen is” of “omdat je geen zekerheid hebt van een baan”. Dit zijn de opmerkingen van onze ouders, die onbewust en onbedoeld hun eigen controlebehoefte op ons projecteren. 

Gepusht

De andere vorm van educatieve mishandeling houdt in dat je gepusht wordt in een richting die niet jouw keuze is. Dat kan zijn om het bedrijf van je ouders over te nemen, of om het beroep of de studie van (een van) je ouders te kiezen, of om rechten of medicijnen te gaan studeren, omdat je ouders dat prestigieus vinden.
Dit ontmoedigd of gepusht worden kan subtiel gebeuren, zelfs door middel van een gezichtsuitdrukking. Hierdoor hebben we het doorgaans niet eens door dat we onze eerste voorkeur/keuze hebben laten schieten en dat we ons hele leven onze tweede keuze leven. 

Potentie die gevoed moet worden

Iedere baby wordt geboren met de potentie een passie te ontwikkelen. Kinderen later al op jonge leeftijd zien wat ze bijzonder vinden en wat hen intrigeert en wat ze leuk vinden. Het hoeft alleen maar emotioneel gevoed te worden door middel van oprechte belangstelling, interesse, aanmoedigingen en complimenten e.d..

Gevoel ontwikkelen

Wanneer onze ouders met ons een veilige hechting aangaan en ons aandacht, waardering, erkenning, bevestiging, aanmoedigingen en complimenten geven en ons troosten en helpen en begeleiden wanneer we dat nodig hebben, ontwikkelen we ons gevoel. Ons gevoel is de enige zuivere richtsnoer voor wat wel of niet goed voor ons is. Door het ontwikkelen van ons gevoel weten we wat we willen en hebben we het zelfvertrouwen om ons gevoel ook te volgen.

Onveilig gehecht

Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat 40% van de huidige volwassenen emotioneel niet veilig is gehecht. Zij hebben niet hun gevoel ontwikkeld en leven  daardoor vooral of alleen op hun ratio. Het gevolg hiervan is dat ze piekeren en vaak niet weten welke keuze ze het best kunnen maken. 

Gevoel alsnog ontwikkelen

Het alsnog je gevoel ontwikkelen is wel degelijk mogelijk en ik heb ontdekt hoe je dat alsnog doet. In mijn boek Grip op Gevoel en Emotie leer ik je dat aan de hand van 4 stappen. In 4 stappen lees je hoe je een emotioneel gezond en evenwichtig gevoelsleven ontwikkelt. Zowel in je relatie als in je werk als naar je kinderen zul je hier heel veel profijt van hebben. 

Gevolg

Het gevolg van educatieve verwaarlozing kan zijn dat je niet weet wat je wilt doen. Dit leidt vaak tot het kiezen van “een brede studie” omdat je daar veel mee kunt. Vaak wordt de studie echter niet afgerond, vanwege demotivatie. Vervolgens wordt een andere algemene studie gekozen waarvoor men evenmin gemotiveerd is. “Je moet toch wat?” Die studie wordt met tegenzin afgerond, of ook weer voortijdig beëindigd, waarna men gaat werken in een branche en functie waarvoor men niet gemotiveerd is. 

Zelfverloochening

Ook educatieve mishandeling heeft gevolgen. Het gevolg van educatieve mishandeling is zelfverloochening: je doet niet je eerste voorkeur en je doet je hele leven jouw tweede of soms zelfs derde voorkeur. Vandaar dat het logisch is dat je niet gelukkig bent in je werk en dat er dingen zijn die je blijft uitstellen. 

Je weet vaak best wel wat je leuk vindt

Klanten die zijn vastgelopen in hun werk, weten vaak heel goed wat ze leuk vinden en wat ze, diep in hun hart, het liefst zouden willen doen. Ze noemen al gauw 3, 5 en soms wel 10 dingen op die ze heel leuk vinden. Dat ze dat tot nu toe niet gedaan hebben, is omdat ze in hun jeugd, onbewust en onbedoeld, belemmerende boodschappen daarover hebben meegekregen. Ze kunnen bijvoorbeeld naar beneden zijn gehaald, waardoor ze onvoldoende vertrouwen hebben ontwikkeld om iets (nieuws) te beginnen. Bovendien weten ze niet hoe te beginnen met het ontwikkelen van hun interesse. 

 

 

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten en alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.

Werkwoorden

Waar het om gaat is het zoeken naar jouw werkwoorden. Als je jouw werkwoorden weet, kun je vervolgens zoeken naar de omgeving waarin je dat zou willen doen: de branche, het bedrijf of de organisatie, of als zelfstandige. 
Stel, je wilt iets met dieren doen en je vindt paarden het leukst. Denk voor jezelf na wát het is wat je het leukst vindt om met paarden te doen. Wat zijn jouw werkwoorden? Wil je ze fokken, trainen, verkopen, vervoeren? Of wil je paardrijles geven? Een ander voorbeeld: je bent gek op auto’s. Wat zijn dan jouw werkwoorden? Wil je auto’s ontwerpen? Of rijden, verkopen, oppimpen, repareren/herstellen, verven? 

 

 

Ga nadenken

Mijn werkwoorden zijn analyseren en verbanden leggen. Dit doe ik tijdens een Eendaagse Coaching, nu ik dit blogartikel schrijf, als ik een rapportage schrijf, tijdens het schrijven van een boek en als ik promotieonderzoek ga doen. En ik kan ook onderzoeksjournalist worden. Ook dat lijkt me heel leuk om te doen: dingen onderzoeken. 
Ga nadenken over wat jouw werkwoorden zijn. 
In hoeverre kun je jouw werkwoorden vervullen in je huidige werk of functie? 
Of wat is er anders nodig om jouw werkwoorden te kunnen doen? Heb je het gevoel dat je meer in je mars hebt, maar dat het er niet uitkomt? Boor alsnog jouw volledige ontwikkelingspotentieel aan.