Schuldgevoelens. Hoe kom je ervanaf
Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine, juni 2021. Interview met Chantal van der Leest. Zie Plus Online.
Wanneer filosofe en schrijfster Jannah Loontjens besluit om een keer niet met kerst naar haar moeder te gaan, wordt ze overvallen door schuldgevoel. Herkenbaar voor velen: we voelen ons allemaal weleens schuldig. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar wat als het dat wel is?
Rationeel gezien weet Jannah Loontjens dat ze zich niet schuldig hoeft te voelen als ze met kerst niet naar haar moeder gaat. Ze woont in Frankrijk en de vliegtickets voor het hele gezin kosten een hoop geld. Bovendien heeft ze zin om dit jaar in Neder- land te blijven. Toch lukt het haar niet om de uitnodiging van haar moeder af te slaan en blijft ze dat moment uitstellen. Ze durft de knoop gewoonweg niet door te hakken en doet alsof ze het telkens vergeet te vertellen. Ze is bang om haar moeder te kwetsen. Stel dat ze denkt dat ze haar buitensluit of passeert? Het is voor Loontjens de aanleiding om het filosofische boek Schuldig te schrijven, een verkenning van haar geweten.
Geen echte emotie
Loontjens is geen uitzondering op de regel. Iedereen voelt zich weleens schuldig en dat is maar goed ook, meent psycholoog en coach Ammy van Bedaf. In haar praktijk Loslaten. Nu helpt ze regelmatig mensen om van dat knagende gevoel af te komen. “Schuldgevoel is evolutionair nuttig. Het is een positieve emotie die voorkomt [dat] je verbannen wordt uit de sociale groep: familie, vriendengroep of buurt.”
Schuldgevoelens geven ons een zacht en liefdevol duwtje in de rug wanneer we ons niet zo aardig hebben gedragen: ga het maar goedmaken. Het lijmt relaties en zorgt dat we weer op goede voet verder kunnen. “Daarom wil je het ook niet 100 procent kwijtraken”, legt Van Bedaf uit. “Het is een belangrijke gevoelsantenne in het sociale verkeer; je hebt een basisschuldgevoel nodig om te kunnen functioneren. Alleen psychopaten hebben nooit een schuldgevoel.”
Meer over schuldgevoel: Dat eeuwige schuldgevoel
Deel dit artikel