Over je grenzen laten gaan, pleasen, geen nee kunnen zeggen

Wat zijn grenzen?

Een grens is datgene, waarvan JIJ vindt, dat een ander daar niet overheen mag gaan. Een grens is dus subjectief en verschilt per persoon. Als je anderen over jouw grenzen laat gaan, kan het zijn dat je dingen doet die je niet leuk vindt of die je tegen je zin doet. Dat doe je bijvoorbeeld om de ander te behagen, of om te pleasen, of omdat je geen nee durft te zeggen. Dat je geen nee durft te zeggen, kan bijvoorbeeld zijn uit angst voor afwijzing, of uit angst de ander te verliezen.

Aangeven van je grenzen

Aangeven van je grenzen doe je door de ander te laten weten wanneer die over jouw grenzen heen gaat. Dat kan fysiek, door bijvoorbeeld achteruit te deinzen/stappen, of door weg te lopen. Je kunt het ook verbaal doen, door de ander bijvoorbeeld te vragen of te zeggen ergens mee te stoppen, omdat je het niet fijn vindt. 

 

 

Waarom laten we het ons toch welgevallen?

Het over je grenzen heen laten gaan is als je je iets laat welgevallen van een ander, wat je niet fijn vindt. Waarom laat je je het dan toch welgevallen? Terwijl je het liever niet wilt? Dat je het toch doet, is vermijdingsgedrag. Door het je toch te laten welgevallen, vermijdt je iets. Dit vermijden kan oneindig veel verschillende vormen aannemen. Je kunt bijvoorbeeld bang zijn dat je wordt afgewezen door de ander. Of dat je niet geschikt zou worden gevonden voor je functie, of dat je niet aardig wordt gevonden. Of dat je in de steek zult worden gelaten, en dergelijke. 

Aanpassing

Er zit een groot verschil tussen wat mensen willen, en wat ze feitelijk doen. Dat verschil ontstaat door aanpassing. Door aanpassing valt de sociale druk weg, wat voor even fijn is, maar door aanpassing onderdruk je tegelijkertijd ook je eigen wil. (uit: boek ‘Drijfveren’ van Versnel en Koppenol). 
Schopenhauer zei het al: Het ware wezen van de mens is zijn wil. Je bent wat je wilt. 

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten en alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.

Onbegrensdheid

Als je zelf niet in staat bent om je eigen grenzen aan te geven, heb je het ook niet door wanneer je zelf over andermans grenzen gaat. Het over andermans grenzen gaan, doe je dus vanuit je eigen onbegrensdheid. En dat is dezelfde onbegrensdheid, als die van de anderen, die over jóuw grenzen gaan. De specifieke uitingsvormen van hun en van jouw onbegrensdheid zien er alleen anders uit. 

Last

Dat je zelf niet merkt dat je over andermans grenzen gaat, komt omdat je er zelf geen last van hebt. Op dat moment biedt het jou (onbewust!) iets, om over andermans grenzen heen te gaan. Het kan je bijvoorbeeld een gevoel van controle geven.
Je hebt natuurlijk alleen last wanneer iemand over jóuw grenzen heen gaat. En dat biedt die ander dan weer (onbewust!) iets.
Degene die over andermans grenzen heen gaat, vermijdt iets. 

Zelf

Hoe weet je of je over andermans grenzen heen gaat? Daarvoor is het nodig dat je eerst inzicht krijgt in hoe je zelf over je grenzen heen láát gaan. En door het ontwikkelen van je eigen grenzen. Want wat je eerst bij jezelf hebt herkend, hebt erkend en hebt veranderd, kun je vervolgens bij anderen herkennen. 
Om niet meer over andermans grenzen heen te gaan, is het daarom eerst nodig inzicht te krijgen in hoe jouw eigen onbegrensdheid er uitziet, en wat de onderliggende motieven en drijfveren daarvoor zijn. 

Gevolgen

De gevolgen van het niet hebben ontwikkeld van je grenzen kunnen zijn:

• je doet aan zelfverloochening;
• je doet dingen die je niet leuk vindt;
• je doet niet de dingen die je wel leuk vindt:
• je komt niet voor jezelf op:
• je bent chagrijnig, al dan niet weggestopt;
• je kropt je boosheid, ergernis of frustratie op, dat er dan vroeg of laat, op een onverwacht moment, uitkomt. 

 

 

Ontwikkelen

Om je grenzen te kunnen aangeven, is het eerst nodig, dat je die grenzen ontwikkelt voor jezelf. De onderliggende oorzaak van het over je grenzen heen laten gaan is dat in jouw jeugd regelmatig over jouw grenzen heen werd gelopen. Hierdoor heb je voor jezelf geen grenzen kunnen ontwikkelen. En de grenzen die je nog niet hebt ontwikkeld, kun je ook niet aangeven. 
Hoe zag dat eruit, dat er in je jeugd over jouw grenzen heen werd gelopen?

Uitingsvormen daarvan zijn bijvoorbeeld:

• er werd geen rekening gehouden met jouw mening, jouw mening deed er niet toe;
• er werd, in jouw aanwezigheid, over onderwerpen gepraat, waarvoor je nog veel te jong was om die aan te horen. Je hebt daardoor niet geleerd dat bepaalde onderwerpen niet voor alle leeftijden geschikt zijn;
• jouw ouders hielden niet (altijd) rekening met wat jíj leuk vond om te doen;
• fysiek kan over jouw grenzen heen zijn gegaan als je werd geslagen of geschopt, of aan je armen of haren werd getrokken, of doordat je werd opgesloten, of doordat er met voorwerpen naar jou werd gegooid, e.d.;
• verbaal werd er over je grenzen heen gegaan als er geschreeuwd of gescholden werd, of als je vernederd, genegeerd of bedreigd werd;
• seksueel kan over jouw grenzen heen zijn gegaan, en dat kent aanzienlijk meer uitingsvormen dan aanranding of verkrachting;
• je hebt te doen gehad met een van je ouders, waardoor je je enerzijds ging ontzien, en waardoor je anderzijds die ouder wilde helpen, redden of verzorgen;
• je had schuldgevoel;
• je deed er alles aan, om liefde en aandacht te krijgen;
• er werd niet voor jou opgekomen, ook niet als dat nodig was;
• je leerde niet om voor jezelf op te komen;
• je hebt je gedwongen gevoeld om dingen tegen je zin te doen. Dat kunnen huishoudelijke taken zijn geweest, maar ook het spelen van een bepaald muziekinstrument wat je niet zelf had uitgekozen;
• je probeerde om maar niet de aandacht van je ouders op je te vestigen, en je probeerde het zo rustig en gezellig mogelijk te houden;
• je ontzag jezelf en cijferde jezelf weg. 

Voelen

Veel kinderen krijgen geleerd dat het niet uitmaakt wat zíj voelen. Als kind overkomt het jou dan. Je bent als kind dan niet in staat om je hiertegen te weren. Zo zou het bijvoorbeeld goed zijn als iedere volwassene eerst aan een kind vraagt óf het wel gekust wil worden. Als kinderen iets niet prettig vinden, laten ze dat zien, maar dat wordt vervolgens vaak genegeerd, of er wordt een zogenaamd grapje overgemaakt, om de situatie voor de volwassene te redden. Wat zoiets met een kind doet, telt op zo’n moment niet mee. Zo wordt een kind geleerd om haar/zijn gevoel weg te stoppen.

Uitingsvormen van onbegrensd gedrag

Ik zal nu 10 verschillende uitingsvormen laten zien, hoe je in je volwassen leven onbegrensd gedrag kunt vertonen:

1. op je werk vertel je té persoonlijke dingen;
2. je zit voornamelijk te zenden, en let er niet op hoe mensen (verbaal en non-verbaal) reageren;
3. je wilt de ander veranderen;
4. je geeft ongevraagd advies: dat is elk advies waarom niet gevraagd is;
5. je durft niet aan te geven wat jíj leuk vindt;
6. je hebt, naast de dingen die je samen met je partner doet, onvoldoende een eigen leven;
7. op momenten dat je afwijzing voelt, klap je als het ware dicht;
8. je gaat het uit de weg om dingen bespreekbaar te maken;
9. je weet niet hoe je het best voor jezelf kunt opkomen of hoe je assertief kunt zijn;
10. wanneer iets je niet (meer) bevalt, duf je niet op te staan of weg te gaan als je dat zou willen. 

Grenzen aangeven

Vaak denken mensen dat ze hun grenzen aan de ander hebben aangegeven, terwijl dat voor de ander niet zo is. Als je je grenzen hebt aangegeven, en de ander blijft daar overheen gaan, heb je niet voldoende duidelijk je grenzen aangegeven. 

Bewijs

Het bewijs dat je je grenzen op een functionele manier hebt aangegeven, is dat er daarna rekening wordt gehouden met jouw grenzen. Als er daarna geen of nog onvoldoende rekening wordt gehouden met jouw grenzen, ben je zelf niet voldoende duidelijk geweest. 

Onvoldoende

Vaak wordt het grenzen aangeven te vrijblijvend gedaan. Een opmerking erover is meestal niet voldoende voor de ander, die zelf ook onbegrensd is. Zeggen dat iets je raakt, is bijvoorbeeld meestal niet voldoende, omdat het te vaag is. Je geeft duidelijk en helder naar de ander je grenzen aan, als je dat ook handhaaft, door er gevolgen aan te verbinden. Dat kun je doen door er aan toe te voegen: “Ik wil niet meer dat je …….., anders …….” Waarbij het gevolgen moet hebben als de ander daarna weer dat gedrag vertoont. Dan handhaaf je jouw eigen grenzen. 

Menens

Het is door er een gevolg aan te verbinden (bijvoorbeeld door ergens mee te stoppen) dat je de ander laat zíen dat het jou menens is. Het alleen je grenzen aangeven is voor een aantal mensen niet voldoende.
Nadat je je grenzen hebt aangegeven, is het daarna belangrijk dat je je eigen grenzen ook handhaaft wanneer er toch weer overheen wordt gegaan. Als je dat niet doet ben je ongeloofwaardig en nodig je de ander bij wijze van spreken uit om een volgende keer weer over jouw grenzen heen te gaan. 

 

 

Nadenken

Het is ook belangrijk dat je je zelf houdt aan datgene wat je zegt of doet. Als je bijvoorbeeld wegloopt, maar elke keer weer terugkomt, ben je ongeloofwaardig en zal de ander over jouw grenzen heen blijven gaan. Daarom is het belangrijk dat je voorafgaand nadenkt over wat je tegen de ander zegt als je jouw grenzen aangeeft. Bijvoorbeeld: “Ik wil niet meer dat je ……, anders kom ik niet meer.” Dat zeg je dus alleen, als je daar ook toe in staat bent. 

Zelf handhaven

Het echte probleem van over je grenzen heen laten gaan, is dus niet dat die ander doorgaat, maar dat jij zelf niet helder bent in het je grenzen aangeven én in het eraan verbinden van consequenties: dus in het handhaven van je eigen grenzen. Als je jouw eigen grenzen niet handhaaft, straal je namelijk een paradoxale boodschap uit: ik wil niet dat je het doet, maar als je het toch doet, onderga ik het wel. 

Gevolgen

Wat is de reden dat mensen zich niet aan de door henzelf aangegeven grenzen houden? Dat is uit angst voor de door hen ingeschatte gevolgen. Bijvoorbeeld: uit angst afgewezen of verlaten te worden door hun partner. Het is altijd vermijdingsgedrag waardoor we onze eigen grenzen niet handhaven. En een niet-gehandhaafde grens is geen grens. Het heeft ook vaak met de afhankelijkheid van de ander te maken, emotioneel en/of feitelijk. Het vermijdingsgedrag vloeit voort uit iemands patronen van vroeger.

Pleasen

Iemand die pleast:

• helpt liever iemand ánders, dan dat zij/hij goed voor zichzelf zorgt;
• is pas gelukkig, als de ánder gelukkig is;
• maakt het eigen levensgeluk hierdoor ondergeschikt aan het geluk van anderen;
• is daardoor voor het eigen levensgeluk afhankelijk van anderen
• kan daardoor niet gelukkig worden.

Bieden

Wat biedt pleasegedrag de pleaser? Pleasen biedt de pleaser het volgende:

• aandacht en waardering; het is compensatiegedrag voor het in de jeugd onvoldoende hebben gekregen van aandacht;
• vermijding van angst voor afwijzing; het is vermijdingsgedrag;
• de pleaser hoeft niet met haar eigen aandeel aan de slag.

Eigenbelang

In tegenstelling tot wat zowel de pleaser als de ander denken, wordt het pleasen niet voor de ánder gedaan. Het pleasen gebeurt daarentegen enkel en alleen uit eigenbelang van de pleaser. Het pleasen is namelijk voorwaardelijk gedrag, want de pleaser wil er iets voor terug: aandacht, of aardig gevonden worden. Als de pleaser niet krijgt wat ze ervoor verwacht of verlangt, wordt ze boos op de ander en verwijt ze de ander bijvoorbeeld ondankbaarheid. 

Twee aspecten

Er zijn twee aspecten, die op zich niet in verband worden gebracht met het aangeven van je grenzen, maar die er wel degelijk onderdeel van uitmaken. Het zijn autonomie en privacy. 

Autonomie 

Ik schat in dat zo’n 40% van de huidige volwassenen hun autonomie niet of onvoldoende heeft ontwikkeld. Wat is autonomie? Autonomie is dat je zelfstandig handelt, zonder bemoeienis en zonder inmenging van iemand anders. Waaraan kun je merken dat iemand niet autonoom is? Dat merk je aan de toestemming die ze van hun partner moeten vragen of willen hebben, voor iets waar ze zelf over zouden moeten beslissen. 

Ouders

Je merkt het aan de onbewuste en ongewilde invloed die ouders nog hebben op beslissingen. En daarbij maakt het niet uit of de ouders nog wel of niet in leven zijn. Dergelijke invloed is er zolang iemand niet emotioneel los is van haar of zijn ouders. Dat geldt voor 40% van de volwassenen. 

Ongelijkwaardige relatie

In een ongelijkwaardige relatie, met een dominante en een ondergeschikte (sub-assertieve) partner, wordt overlegd over dingen die iemand voor zichzelf zou kunnen beslissen en wordt niet overlegd over dingen waar juist wel over overlegd zou moeten worden. Dat is dus de omgekeerde wereld. 

Privacy

Privacy houdt in dat er dingen zijn die je voor jezelf houdt of die je desgewenst alleen met een bepaald persoon bespreekt. Ik schat in dat ook zo’n 40% van de huidige volwassenen hun privacy niet of onvoldoende heeft ontwikkeld. 
Iemand die haar/zijn autonomie of privacy niet heeft ontwikkeld, kan daarin ook niet haar/zijn eigen grenzen aangeven. 

Aangeven

Het je eigen grenzen en autonomie en privacy ontwikkelen, is gelukkig aan te leren, zo heb ik zelf ontdekt. Om je grenzen te kunnen aangeven, is het eerst nodig om je grenzen te ontwikkelen. Daarna kun je ze aangeven. En vervolgens is het aan jou om ze op een emotioneel gezonde manier te handhaven, zonder in een verwijt te vervallen.
Om je grenzen te ontwikkelen is het nodig om je gevoel te ontwikkelen. Daarover heb ik een boek geschreven: Grip op gevoel en emotie: hoe je in 4 stappen een gezond en evenwichtig gevoelsleven ontwikkelt.