Schuldgevoel

Veel mensen die willen loslaten hebben last van schuldgevoel. Het is een van de aspecten waar mensen zich zelf heel goed van bewust zijn. Mensen kunnen schuldgevoel ontwikkelen naar vrijwel iedereen in hun directe omgeving: partner, ouders, vriend(inn)en, collega’s.

De oorsprong van het huidige schuldgevoel zit in het door de ouders gecreëerde schuldgevoel in de jeugd. Schuldgevoel ontstaat uit een combinatie van patronen, zoals het gevoel dat je te veel was, of dat je lastig gevonden werd, of dat je er niet mocht zijn zoals je was, of dat je in de weg liep, of dat het niet uitmaakte of je er wel of niet was, en dergelijke. Er was in ieder geval weinig positieve bevestiging en aandacht op emotioneel gebied.

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten of alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.

Daarnaast kun je als kind letterlijk de schuld hebben gekregen van dingen waar je geen aandeel in had. Je kunt bijvoorbeeld, zonder dat je dat door had, zijn uitgespeeld tussen je ouders of tussen broers en zussen. Zo subtiel als dat kan gaan;  de invloed daarvan draag je mee.

Non-verbaal gedrag van de ouders kan een belangrijke rol spelen: de blik van (een van) de ouders als hij of zij ontstemd was, wordt niet makkelijk vergeten. Ook het genegeerd worden kan een schuldgevoel veroorzaken.

Een van de grootste veroorzakers van schuldgevoel is emotioneel misbruik. Bij emotioneel misbruik gaat de emotionele voeding zoals aandacht, waardering, erkenning, begrip en troost e.d. niet van de ouder naar het kind, zoals het hoort, maar andersom: van het kind naar de ouder. In geval van emotioneel misbruik hebben de ouders een ongelijkwaardige relatie, met een dominante ouder en een ondergeschikte ouder. Het kind heeft doorgaans te doen met de ondergeschikte ouder. Het komt soms voor dat beide ouders wisselend dominant en ondergeschikt gedrag tonen.

Een kind dat ziet dat (een van) de ouders het niet aan kan, zal te doen hebben met die ouder(s). Het kind kan niet anders, omdat het feitelijk afhankelijk is van die ouders. Want: wat moet het zonder die ouders? Dan is het verloren, zo voelt dat voor het kind. Als de ouders het al niet redden, wat moet er dan met het kind gebeuren? De manieren waarop een ouder onmacht, machteloosheid of ontreddering kan tonen, zijn talrijk. Dat kan zijn van huilen waar de kinderen bij zijn, of huilen waar ze niet bij zijn maar wat ze wel kunnen horen of waarvan ze later de rode ogen zien, tot zuchten en steunen of klagen, tot een verongelukte blik en dergelijke. De ouder zit altijd in de slachtofferrol en het is deze slachtofferrol die maakt dat het kind in de redderrol zal schieten. Ook pleasegedrag vindt in dit emotioneel misbruik zijn oorsprong.

Omdat het kind zich verloren waant als het ziet of vermoedt dat de ouder(s) het niet redden, kan het kind niet anders dan de ouder(s) redden en helpen. En dat zal het doen tot in lengte van dagen, en later bij de partner. Het kind kan niet door hebben dat het een onmogelijke taak heeft.

Het kind heeft een onmogelijke taak omdat het kind niet de oorzaak is van de problemen van de ouder en het kind er dus evenmin de oplossing voor is. Het kind merkt dat, hoe het ook zijn of haar best doet, het niet helpt: moeder of vader blijft verdrietig of machteloos of zuchten en steunen. Het kind kan niet anders dan er nog een schepje bovenop doen. Dit is de voedingsbron van het later in een relatie aan een dood paard blijven trekken. Omdat het kind moeder of vader niet kan redden, kan het faalangst en schuldgevoel ontwikkelen. Dit is logisch omdat het, ondanks dat het alles gaf, geen zoden aan de dijk zette. Faalangst ontwikkelt zich ook door veeleisende ouders, waardoor perfectionisme wordt ontwikkeld.

Het gevolg van schuldgevoel kan een negatief zelfbeeld zijn, een laag zelfvertrouwen en gevoelens van onzekerheid. Deze gevoelens zijn er voortdurend, wat men ook onderneemt of juist nalaat. Altijd de onzekerheid of het wel goed is, of het wel goed genoeg is, of het wel het juiste is of het wel schoon genoeg is, enzovoorts. Altijd het gevoel het verkeerde te hebben gedaan en schuld te hebben aan de dingen die wel of juist niet gebeuren.

Het schuldgevoel herhaalt zich binnen een relatie, waar men ook weer te doen heeft met de partner, net zoals men vroeger te doen had met (een van) de ouder(s). Iemand kan zich dan verantwoordelijk voelen voor de ander.

Het schuldgevoel herhaalt zich naar de eigen kinderen toe doordat men onbewust patronen van vroeger zelf weer herhaalt. Ook het emotioneel misbruik wordt onbewust en natuurlijk onbedoeld doorgegeven. Omdat men het anders doet dan de ouders, herkent men de eigen uitingsvormen niet en denkt men het juist beter te doen dan de ouders.

Het schuldgevoel herhaalt zich ook binnen de eigen werkkring: naar collega’s en naar klanten toe.

Om  je schuldgevoel en de gevolgen te kunnen loslaten, is het goed om inzicht te krijgen in je patronen van vroeger en in hoe je die nu nog, onbewust en onbedoeld, zelf in stand houdt.

Kortom: schuldgevoel kent diverse oorzaken en vele uitingsvormen. Voor het loslaten van schuldgevoel, laag zelfvertrouwen en een gevoel van onzekerheid is maatwerk nodig omdat de patronen en met name de uitingsvormen daarvan verschillen per gezin. Zoals veel patronen gaat het van de ene generatie op de andere generatie over. Deze patronen van vroeger kunnen alleen door iemand zélf doorbroken worden.

Lees het interview met mij over Schuldgevoel in het meest gelezen maandblad van Nederland, Plus, mei 2021.