Communicatie

Onze communicatie/gespreksvoering is een spiegel van onze emotionele gezondheid, of we dat nou leuk vinden of niet.
Het loslaten van patronen van vroeger houdt in dat je door middel van een emotioneel gezonde gespreksvoering jezelf alsnog kunt ontwikkelen en ontplooien.
Communiceren doen we vrijwel voortdurend. Loslaten van disfunctionele communicatie is iets wat onmiddellijk enorm veel oplevert.

 

 

Tips

Onlangs kreeg ik de vraag hoe je je communicatiepatroon kunt veranderen. De vraagsteller vroeg naar tips om je eigen communicatiepatroon te herkennen en om dat te veranderen. Ook vroeg hij naar een goed boek daarover en naar een vragenlijst. Ik vond zijn vraag een enorm goede vraag. Tegelijkertijd is het antwoord daarop complex.
Toch lees je in dit blog een aantal heel belangrijke tips voor het ontwikkelen van een gezonde gespreksvoering. 

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten, je gevoel wilt
ontwikkelen en alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren,
ben je bij mij aan het juiste adres,
want ik help je daarmee door middel van een Eendaagse Coaching

Emotionele gezondheid

Onze communicatie wordt namelijk voornamelijk gevormd door onze emoties.
En onze emoties worden gevormd en gevoed door patronen uit onze jeugd.
Iemands gespreksvoering kan dan ook naar mijn mening worden gezien als een spiegel van iemands emotionele gezondheid.
En andersom kun je dan dus ook door middel van je communicatie aan je emotionele gezondheid werken!

Wat we niet zeggen

Onze communicatie is een complex geheel, zowel door de dingen die je wel zegt als door de dingen die je niet zegt.
Bij mijn klanten leven veel onuitgesproken zaken. 
Die onuitgesproken aspecten kunnen zowel in de relatie als op het werk spelen.
Ook worden relevante vragen niet altijd gesteld. 

Gesloten vraag

De vragen die gesteld worden zijn vaak, zonder dat we ons daar bewust van zijn, gesloten of suggestieve vragen.
Een gesloten vraag is een vraag waar je alleen Ja of Nee op kunt antwoorden. “Heb je lekker gegeten?” is zo’n vraag.

Suggestieve vraag

De vraag “Het was wel lekker hè? is een suggestieve vraag, omdat we aanzienlijk minder ruimte voelen om te zeggen dat we niet zo heel lekker hebben gegeten. De neiging bestaat dan eerder om gewoon Ja te zeggen. Onbewust is dat ook de reden dat de vragensteller dergelijke gesloten en suggestieve vragen stellen.

Open vraag

Als je echt zou willen weten hoe iemand heeft gegeten, zou je bijvoorbeeld een vraag stellen als: “Hoe heb je gegeten?” Dan krijg je nog vrij snel het antwoord Goed, of Lekker. Als je het echt wilt weten, zou je daarom kunnen vragen: “Hoe vond je het eten?” of “Wat vond je van het eten?” Degene aan wie de vraag gesteld wordt, voelt meer ruimte om antwoord te geven en zal waarschijnlijk ook een meer genuanceerd antwoord geven. Het ene vond zij/hij lekker, het andere iets minder.

Doorvragen

En je vraagt dan door op wat degene daarover zegt, met vragen als: “Waar merkte je dat aan?” of “Wat bedoel je daarmee?” of “Hoe vond je dat?”. Een duidelijk suggestieve vraag is: “Vond je het eten ook lekker?” of, nog suggestiever: “Vond je het eten ook zo lekker?” Zeg daar maar eens Nee op als je het niet (zo) lekker vond.

In hoeverre vond je…

Een heel makkelijke manier om een gesloten vraag te veranderen in een open vraag is door te beginnen met “In hoeverre vond je…..”
Deze woorden (In hoeverre….) kun je voor vrijwel elke vraag zetten.
“Vond je het leuk?” is een gesloten vraag. “Het was best wel leuk hè?” is een suggestieve vraag.
“In hoeverre vond je het leuk?” en je hebt een open vraag. Ga er maar eens mee oefenen, het werkt! Je krijgt zo veel meer informatie, omdat de ander veel meer ruimte voelt voor diens reactie. 

 

 

 

Vragen die niet worden gesteld

Veel vragen die zouden moeten worden gesteld, worden echter niet gesteld… In geval van een conflict worden de belangrijkste vragen niet gesteld. Dat ze niet worden gesteld is omdat beide partijen zich laten leiden door hun emoties. En feitelijk zijn dat de emoties uit hun jeugd. Voor hen is het gedrag of het nalaten van de ander zo evident verkeerd en verwijtbaar, dat men niet door heeft dat men zich laat leiden door de eigen vroeger weggestopte emoties.

Emoties

Beide partijen doen dat, want voor een conflict zijn beide partijen nodig.
Als een van beiden in staat zou zijn om zich niet te laten leiden door vroeger weggestopte emoties en in staat zou zijn zich aan het machtsconflict te onttrekken, zou er geen conflict zijn.
Moet je je dan maar alles laten welgevallen? Nee, dat zou ik zelf ook niet doen.

Opties, alternatieven en mogelijkheden

Onze vroeger weggestopte emoties, zoals ergernis/frustratie/irritatie, belemmeren ons.
Zodra we ons geërgerd, gefrustreerd of geïrriteerd voelen, is deze emotie zo overweldigend aanwezig, dat we niet meer functioneel en doelgericht kunnen denken en praten.
We hebben dat zelf niet door, omdat onze ergernis zó enorm terecht voelt. Boosheid (wat ergernissen, frustraties en irritaties feitelijk zijn) naar een ander werkt echter vrijwel altijd averechts, omdat het door de ander als afwijzing wordt ervaren. 

Overheersend

Waar het om gaat is dat als je je niet laat leiden door emoties van vroeger, je op heel andere mogelijkheden en opties, alternatieven en mogelijkheden komt dan wanneer je je laat leiden door emoties. 
Om tot heldere ideeën en oplossingen te komen, is het nodig dat je niet wordt gehinderd door emoties. Omdat die emoties zo overheersend zijn (en als we boos zijn, denken we altijd dat we gelijk hebben…) dat helder nadenken gewoon niet meer mogelijk is. Heel soms komen we later tot bezinning, meestal gebeurt dit niet. 

Argumenten

Als je niet wordt geleid door emoties, is er ruimte om rustig na te denken en te kijken hoe iets voelt.
Je kunt hierdoor met argumenten komen.
Als je dit gezamenlijk doet, kom je zelfs tot nieuwe ideeën en nieuwe oplossingen.
Tenslotte weten twee meer dan een.

Vaardigheid

Een andere reden dat veel vragen die gesteld zouden moeten worden, niet worden gesteld, is omdat we die vaardigheden in onze jeugd niet hebben meegekregen en dat naderhand ook nog niet hebben kunnen ontwikkelen.
Een belangrijke belemmering om een emotioneel gezonde en daardoor constructieve gespreksvoering te ontwikkelen is de angst voor afwijzing.

Niet serieus genomen

Als we in onze jeugd hebben meegekregen dat we het niet waard waren, dat we niet serieus genomen werden, dat we ons niet gehoord voelden, dat het er niet toe deed wat we vonden, zal dat ook zijn uitwerking hebben in onze latere gespreksvoering.
Je zult ook dan (onbewust)  diezelfde angst hebben die je in je jeugd hebt ondervonden.

De manier waaróp

Ieder mens heeft, vanuit patronen uit de eigen jeugd, zodoende een individuele communicatie ontwikkeld.
Zo kan het zijn dat iemand het niet door heeft als hij of zij geen adviezen geeft, zoals men meende en bedoelde te doen, maar in feite een opdracht of soms zelfs een eis neerlegde.
En dat komt alleen door de manier waaróp iets wordt gezegd.

Advies

Een advies is een advies als de ander er vrij in is er mee te doen wat hij of zij wil.
Het is dan makkelijker in te zien dat de meeste goedbedoelde adviezen geen adviezen zijn.
Het ‘goedbedoelde’ bleek een uitingsvorm van de controlebehoefte van de ‘advies’gever te zijn, want zo vrijblijvend was het ‘advies’ niet.

Ongevraagde adviezen

Een advies is pas een advies als het de ander volledig vrij staat om er wel of niet wat mee te doen.
De meeste zogenaamde ‘adviezen’ zijn ongevraagd, waardoor er ook weer een eigenbelang van de ‘advies’gever om de hoek komt kijken. Daarom doe je er goed aan om alleen gevraagd advies te geven.
Toen ik dit tijdens mijn herstelproces doorkreeg, kwam ik er tot mijn grote ontluistering achter dat 9 op de 10 van mijn ‘adviezen’ ongevraagd waren. 

Verzoeken in de vorm van een verwijt

Het kan zijn dat iemand niet door heeft dat hij of zij geen verzoek doet, maar een verwijt uit.
Heel veel verzoeken worden, zonder dat men dit door heeft, in de vorm van een verwijt geuit.
Vandaar dat men de defensieve/verwijtende reactie van de ‘verzoek’-ontvanger dan ook niet begrijpt, terwijl die reactie door betrokkene zelf (onbedoeld en onbewust) bij de ander werd getriggerd.

Reactie van de ander

Het verzoek of de vraag: “Zou je nu eens (eindelijk) de tuin willen doen?” is theoretisch een vraag: tegelijkertijd zit er een verwijt in besloten.
Dit verwijt wordt door de ander feilloos opgepikt, en dat kun je weer aan de reactie van de ander zien: “Hoezo, nu (eindelijk) eens?!”
De ontwijkende of verdedigende reactie van de ander is dan ook een logisch gevolg. 
En door een oprechte open vraag ook te voorkomen. 

 

 

Onze eigen teleurstelling creëren

In plaats van dat we in een dergelijke situatie de reactie van de ander als een signaal zien dat we onszelf beter op een andere manier zouden kunnen uitdrukken, zien we doorgaans de reactie van de ander als een bevestiging van het beeld dat we al van iemand hebben. Wat we niet doen is naar ons eigen aandeel kijken. We merken dan ook alleen wat de communicatie van de ander bij ons teweeg brengt en niet wat onze eigen gespreksvoering bij de ander teweeg brengt. We hebben zo niet door dat we onze eigen teleurstelling creëren en blijven creëren en zullen blijven creëren.

Stelligheid

Daarnaast zegt de stelligheid waarmee iets gezegd wordt, iets over de eigen gemoedstoestand en emotionele gezondheid en ontwikkeling.
Des te emotioneel gezonder iemand is, des te genuanceerder iemands verbale en schriftelijke uitingen.
Deze mensen zien meerdere kanten van een zaak, weten dat het ook heel goed anders kan zijn, weten dat ze informatie missen, weten dat het een momentopname is en nodigen andere mensen bij wijze van spreken uit om hun mening aan te vullen en te verbeteren.

Mening

Zij weten bovenal dat alles niets meer dan een mening is, met de kennis die we op dit moment hebben, en dat zogenaamde waarheden niet bestaan.
Ook in de wetenschap geldt dat iets voor waar wordt aangenomen, totdat daar andere kennis voor in de plaats komt.

Uitersten

Woorden die sowieso op stelligheid duiden zijn: ‘altijd’ en ‘nooit’,  en andere woorden die uitersten aangeven op een spectrum.
Als je doorvraagt, blijkt het namelijk nooit nooit of nooit altijd te zijn. Vandaar: Zeg nooit nooit.
Het leven wordt niet geleefd in zulke uitersten.
Dat het wel zo belééfd wordt, is veelzeggend en redenen om op door te vragen.

Uitleggen

Niet iedereen kent het verschil tussen een mening en een feit, laat staan de vele gradaties die daar tussen zitten.
Dit is een grote veroorzaker van conflicten. Vaak wordt een mening met een feit verward als iemand zijn of haar eigen mening aan iemand anders wil opdringen. Dat gebeurt door iemand iets “uit te leggen” of  ergens van “te overtuigen”. Zij voelen het als afwijzing als de eigen mening niet wordt aanvaard door de ander. Terwijl de ene mening juist niet in plaats van de ander is.

Inzichtelijk

Meningen kunnen gewoon naast elkaar bestaan.
Als ergens een besluit over moet worden genomen, is het daarom ook belangrijk alle mogelijke meningen inzichtelijk te hebben.
De reden is simpel: het vergroot de kans aanzienlijk dat er een goed besluit uitrolt.
Meningen zijn dan ook niet goed of fout; je kunt het er meer of minder mee eens zijn.

Bevestiging

Er zijn mensen die ook op de een of andere manier afhankelijk zijn van bevestiging van andere mensen ten aanzien van hun mening en zij doen er heel veel aan om anderen te pleasen en tegelijkertijd doen ze er alles aan om de ander niet tegen de haren te strijken.
Het zoeken naar bevestiging kan ook weer een uitingsvorm zijn van angst voor afwijzing. Je kunt uit iemands communicatie dan ook al vrij snel diens controlebehoefte en diens angst voor afwijzing opmaken. Dat kan zowel door wát men zegt en door de manier waarop iemand iets zegt.

Gelijk willen krijgen

Wat kan gebeuren is dat iemand zijn of haar eigen gelijk bevecht ten koste van andermans gelijk.
Het is dan voor de een van levensbelang dat hij of zij niet alleen gelijk krijgt, maar dat ook per sé wil hébben van die ánder.
Dit is ook een recept voor een conflict. Het niet voldoende hebben aan je eigen gelijk maar ook nog eens gelijk willen krijgen van de ander, kan dan weer voortvloeien uit patronen uit de jeugd, waarin ze zich bijvoorbeeld niet gehoord en niet serieus genomen hebben gevoeld.

Juiste woorden

Het beschikbaar hebben van de juiste woorden op het juiste moment kan ook helpen. Ik heb een keer een discussie over de doodstraf, waar ik verder geen zin meer in had door de manier waarop deze naar mijn mening werd gevoerd, beëindigd met: “Ik kijk daar anders naar.” Ik liet de ander in zijn waarde en liet de ander klip en klaar weten hoe ik er in zit. Einde gesprek, net zoals mijn bedoeling was. Om te voorkomen dat alsnog op het onderwerp werd teruggekomen, ging ik over op een ander gespreksonderwerp. 

Gevoelsreflectie

Misschien wel het allerbelangrijkst in communicatie is de vaardigheid van ‘gevoelsreflectie’, waarmee je laat merken dat je ziet dat iets de ander beroert. Vaak gaan conflicten namelijk niet over het onderwerp waarover het wordt uitgevochten (het inhoudsniveau: bijvoorbeeld de tuin die niet is gedaan), maar over het niet serieus genomen worden (het betrekkingsniveau: de bejegening/omgang).

Benoemen

Dat laatste wordt dan uitgevochten over het betreffende onderwerp (in dit geval de tuin), wat van alles kan zijn.
Het tonen van gevoelsreflectie doe je door, op een begripvolle manier, andermans emotie te benoemen: “Ik zie dat je boos bent” ” Ik zie dat je verdriet hebt” “Ik zie dat je in de war bent”. Hierdoor voelt de ander zich gehoord en serieus genomen, wat uiteindelijk de basis is van communicatie. 

Non-verbaal

Hierbij is het non-verbale gedeelte van de communicatie heel belangrijk, want als je de zin “Ik zie dat je boos bent?” uitspreekt, met een omhoog gaande toonhoogte, kan de ondertoon cynisch of sarcastisch zijn, wat de ander feilloos oppikt. Als je de toonhoogte laat dalen, getuig je van begrip voor andermans emotie: “Ik zie dat je boos bent….” Probeer het maar eens.

Gespreksvoering

Als je dan ook nog eens je wenkbrauwen optrekt bij een omhooggaande toonhoogte “Ik zie dat je boos bent?” kan de ander zich ook nog eens niet serieus genomen en zelfs in de maling genomen voelen. Aangezien ons gevoel niet liegt, kun je zo aan iemands gespreksvoering merken hoe iemand er werkelijk in zit.

Tentatief/veronderstellend

Het ‘tentatief’ of ‘veronderstellend’ praten binnen is ook een belangrijk onderdeel van een constructief en emotioneel gezonde communicatie. Dat doe je bijvoorbeeld met woorden als ‘Naar mijn mening…’ of ‘Het zou kunnen zijn dat…’. In feite nuanceer en relativeer je de stelligheid van datgene wat je zegt. “Zou het kunnen zijn dat…?” kan dan weer een suggestieve vraag zijn, afhankelijk van de context waarin je de vraag gebruikt. Het kan ook een oprechte vraag zijn.

Intentie

Onbewust voelt de ander jouw eigenlijke intentie aan.
En onbewust is onze communicatie een afspiegeling van onze emotionele gemoedstoestand.
Het paradoxale is dat we wel merken als we ons niet serieus genomen of afgewezen voelen door de ander (daar hebben we last van), maar dat we niet door hebben als we de ander niet serieus nemen of afwijzen (hier hebben we zelf namelijk geen last van). 

Eigen aandeel

Na 10 jaar coachen van bijna 370 klanten kan ik zeggen dat iedereen altijd een eigen deel heeft in hoe een gesprek verloopt.
We hebben alleen ons eigen aandeel niet door.
Je kunt echter altijd aan de reactie van de ander zien hoe je zelf gecommuniceerd hebt. Klapt de ander dicht of gaat de ander in de verdediging? Dan heb je een verwijtende of aanvallende opmerking gemaakt, zonder dat we dat zelf doorhebben. 

Emotionele ontwikkeling

Als je al deze aspecten, die een onderdeel uitmaken van iemands emotionele ontwikkeling, niet meeneemt, ontbreekt de bodem onder een constructief communicatiepatroon. Om een constructief communicatiepatroon te ontwikkelen is het nodig om zowel aan je emotionele gezondheid te werken als aan je communicatieve vaardigheden.

Maatwerk

Ik hoop dat ik een beetje heb kunnen laten zien waarom dit individueel maatwerk is, omdat een bepaalde zin op heel veel manieren kan worden uitgesproken en omdat je zelf niet (altijd) door hebt hoe je overkomt. 
Doordat ik me aanleerde om consequent te kijken hoe de ander op mij reageerde, kwam ik er in de loop van vele jaren achter wat een emotioneel gezonde gespreksvoering is. 

Emotioneel gezonde gespreksvoering

Het aanleren van het kijken hoe jouw eigen communicatie overkomt op andere mensen maakt een belangrijk onderdeel uit van het aanleren van een emotioneel gezonde en constructieve communicatie.
Die andere mensen reageren ook weer vanuit hun patronen van vroeger, net zoals jij.
Als je hun reactie zoals ze die lieten zien, beoogde/wilde, heb je goed gehandeld en was het goed wat je deed.

Leermoment

Als je hun reactie niet wilde, of niet op die manier, dan is het een leermoment om na te denken hoe je het anders had kunnen doen. Met de kennis van nu: hoe had ik het beter anders kunnen doen?
Op deze manier kun je, tegelijkertijd met het alsnog jezelf emotioneel opvoeden, een emotioneel gezonde en constructieve gespreksvoering ontwikkelen.

Integreren

Als je niet met beide aan de slag gaat, is het alsof je na een lekke band wel elke keer de binnenband plakt, maar tegelijkertijd niet het steentje of glassplintertje uit de buitenband verwijdert dat de lekke band veroorzaakte.
Je zult dan zien dat je iedere keer weer opnieuw ingehaald wordt door je patronen van vroeger. 
Dat verklaart overigens waarom het nu nog zo lastig is om tijdens trainingen en workshops opgedane kennis te integreren in je gedrag.

Afgeleide

Hoe iemand communiceert is een afgeleide van diens patronen van vroeger.
Daarom kun je aan iemands gespreksvoering diens emotionele gezondheid afmeten.
Om aan te geven hoe iemand diens communicatiepatroon kan verbeteren, heb ik eerst inzicht nodig in diens patronen van vroeger.

Veranderen

Vervolgens kan ik zien hoe die patronen van vroeger nu nog, onbedoeld en onbewust, door betrokkene zelf in stand worden gehouden. En op grond daarvan kan ik feitelijk aangeven hoe iemand, in diens eigen situatie en omgeving, dat feitelijk kan veranderen om de gewenste richting aan zijn of haar leven te geven en om de door hem of haar beoogde doelen te bereiken.

Manier van denken

Patronen van vroeger, zoals affectieve verwaarlozing, emotioneel misbruik en/of geestelijke mishandeling, hebben ontelbare uitingsvormen.
Deze patronen van vroeger zorgen ervoor dat veel communicatie gebaseerd is op impulsief gedrag, wat geen goede raadgever is. Ook het maken van keuzes en het wel of niet (kunnen) nemen van besluiten, het blijven twijfelen en het blijven piekeren, hebben te maken met gespreksvoering en met de manier van denken.

Levert meteen veel op

Gelukkig kun je dat nog wel degelijk bij jezelf ontwikkelen. En het mooie is dat het meteen al veel oplevert, meteen al vanaf het moment dat je er mee aan de slag gaat.
Ik hoor van klanten die de dag na de Eendaagse Coaching het hun geleerde toepassen en meteen verandering merken bij hun partner, bij hun kinderen of bij hun baas of collega. 

 

 

Ontwikkelen en ontplooien

Het is naar mijn mening niet je persoonlijkheid of je karakter die jouw gespreksvoering bepaalt.
Het is naar mijn mening andersom: het is jouw gespreksvoering die jouw persoonlijkheid en karakter (mede) bepalen. Door een andere gespreksvoering te ontwikkelen, kun je jezelf alsnog ontwikkelen en ontplooien.

Positieve formuleringen

Het veranderen van je eigen communicatiepatroon begint met het herkennen van bepaalde aspecten in je eigen gespreksvoering, en vervolgens met het niet meer uitspreken daarvan.
Omdat ons brein niet niets kan doen, is het handiger om er een positieve formulering voor te gebruiken.

Aanleren ipv afleren

In plaats van het afleren van bepaalde uitdrukkingen, is het daarom dus makkelijker om, zodra je iets bij jezelf herkent wat je wilt afleren (bijvoorbeeld het geven van ongevraagd advies of de woordjes ‘altijd’ of ‘nooit’) jezelf aan te leren om op dat moment je mond te houden. Het gaat sneller om op bepaalde momenten (jezelf aan) te leren om je mond te houden, want pas als je dat doet, ontstaat er ruimte om er andere communicatie voor in de plaats aan te leren.

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten, je gevoel wilt
ontwikkelen en alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren,
ben je bij mij aan het juiste adres,
want ik help je daarmee door middel van een Eendaagse Coaching

Doelen bereiken

En het mooie is dat je, alle aspecten die je bij jezelf hebt herkend en hebt veranderd, vervolgens ook bij andere mensen kunt herkennen.
Hierdoor kun je je al snel een beeld vormen over iemands gespreksvoering.
En hierdoor vorm je je snel een beeld over andermans emotionele gezondheid. Dat begint met je eigen emotionele gezondheid. 
Vanuit je eigen emotionele gezondheid benader je de ander oprecht, vanuit emotioneel gezonde intenties. Hierdoor bereik je veel vaker je doelen. 

Als je in je relatie aanloopt tegen ergernissen, frustraties of irritaties, kan ik je mijn boek aanraden.
Daarin kun je lezen over de vele aspecten die een rol (kunnen) spelen.