Gewijzigd op 17 maart 2020 door Ammy van Bedaf
Loslaten van angst, hoe doe je dat?
Angst is een van de meest basale emoties.
Angst is een gezonde reactie op gevaar.
Maar veel mensen voelen ook angst terwijl er helemaal geen gevaar is.
Angst loslaten houdt in dat je alleen gepaste angst voelt als er daadwerkelijk gevaar is.
Waarom voelen mensen dan toch die angst ook als er geen daadwerkelijk gevaar is?
Omdat dat gevaar nog in hun kindbrein zit. Letterlijk. De angst uit hun jeugd giert nog door neuronen en transmitters zodra er maar enige overeenkomst is met iets uit de jeugd.
Loslaten van angst is mogelijk door het besef dat het angst uit je jeugd is. Kijk maar om je heen: er is nu geen feitelijk gevaar.
Welke reacties zijn er mogelijk op angst?
Er zijn drie reacties mogelijk op angst: vechten, vluchten en bevriezen.
De ene reactie sluit de andere reactie niet uit en er zal dus overlapping mogelijk zijn en plaatsvinden tussen de reacties.
Het vechten kent vele uitingsvormen, zoals allerlei vormen van verbale en fysieke agressie, intimidatie, dreiging; fysiek, verbaal en non-verbaal geweld, maar ook en veel vaker voorkomend: je tegen dingen verzetten, je angstvallig aan iets of iemand vastklampen. Dit zijn dan vormen van ‘vechten’ tegen datgene wat er is.
Vluchtgedrag zie je bijvoorbeeld als mensen impulsief een relatie uitmaken, als mensen de boel de boel laten, of als mensen niet willen weten wat er speelt of wat hun aandeel in een bepaalde situatie is.
Bevriezen omvat vormen van machteloosheid, moedeloosheid, energie-weglek en vermoeidheid, die kenmerkend zijn voor mensen die depressief of burn-out zijn.
Gevolgen van het vechten, vluchten en bevriezen is dat je jezelf verloochent en daar fysiek en/of emotioneel last van krijgt.
Wil je van je angst of paniekaanvallen af? Lees hier om van je angst en paniekaanvallen af te komen.
Hoe kunnen angsten zich ontwikkelen?
Als we kind zijn, ontwikkelen we angsten.
Dat is goed voor de overleving van onszelf en van de mens als soort.
Als het goed is leren onze ouders ons waar we bang voor moeten zijn (“Dit water is heet en doet au.”) en daardoor ook waar we niet bang voor hoeven te zijn.
En als we liefhebbende ouders hebben, ontwikkelen we een veilige hechting met onze ouders, zodat we ons emotioneel kunnen ontwikkelen en in onze volwassenheid een stabiele relatie kunnen aangaan.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat ongeveer 40% van de volwassenen niet een gezonde en veilige jeugd heeft gehad en binnen de opvoeding angsten heeft opgelopen. Van deze 40% is zich dat ongeveer 20% bewust, dat wil zeggen 20% weet dat het vroeger allemaal niet zo gegaan is zoals gewenst was; die andere 20% is in de veronderstelling een gelukkige jeugd te hebben gehad, ondanks dat ze last hebben van emotionele pijn, piekeren en onrust.
Welke impact kan een niet gezonde opvoeding en met name de hieruit voortvloeiende angst op ons leven hebben?
Het kan zijn dat bepaalde belangrijke hersenonderdelen minder ontwikkeld zijn en, tegelijkertijd, in bepaalde situaties overgeactiveerd raken. Het wetenschappelijk onderzoek hierin gaat de laatste tijd erg snel en levert interessante informatie hierover op.
Die overreacties gebeuren op momenten dat er op de een of andere manier een associatie plaats vindt met gebeurtenissen of situaties van vroeger.
Als we als kind niet die aandacht, zorg, troost, er mogen zijn, serieus genomen worden enzovoorts, krijgen waar we recht op hebben en die we nodig hebben om ons tot een evenwichtig persoon te kunnen ontwikkelen, dragen we die beperking met ons mee.
En als we als kind beschadigd zijn door fysiek, verbaal of non-verbaal geweld en bedreigingen en intimidaties, dragen we dat ook mee. Loslaten van angst is mogelijk als je je bewust bent van het feit dat je dergelijke aspecten uit je jeugd meedraagt. En dat het díe aspecten zijn die in het heden jouw angst triggeren.
Waarom waren die overlevingsmechanismen vroeger goed?
Het was goed dat we in onze jeugd bepaalde overlevingsmechanismen hebben ontwikkeld om hiermee te kunnen dealen. Omdat we het daarmee hebben gered. Als we ze niet hadden ontwikkeld, zouden we het niet gered hebben en zouden we niet hebben kunnen omgaan met datgene wat we meemaakten.
Ook het (gedeeltelijk) blokkeren van ons gevoel is vroeger een belangrijk overlevingsmechanisme geweest. Loslaten van angst betekent dat je alsnog je gevoel gaat ontwikkelen! En ons gevoel is onze beste richtsnoer voor wat goed voor ons is. Het alsnog ontwikkelen van mijn gevoel heb ik zelf als belangrijkste trofee gezien van mijn herstel. Naast de vele andere verbeteringen dat het herstel met zich mee heeft gebracht. Loslaten van angst levert je dus veel meer op dan dat je geen misplaatste of overbodige angst meer voelt.
Wat zijn de gevolgen van onze overlevingsmechanismen?
Wat er later in ons leven gebeurt, is dat die overlevingsmechanismen, die ons vroeger beschermden, nu belemmeringen en blokkades zijn.
Vanuit ons kindzijn en onze verdedigingsmechanismen zijn we volwassen geworden.
Als kind werden we niet altijd getroost als dat nodig was. We voelden ons niet altijd gehoord of serieus genomen. Onze ouders waren er niet altijd voor ons. Van hieruit heeft 40% van de huidige volwassenen verlatingsangst ontwikkeld. 40% van de huidige volwassenen is namelijk emotioneel niet veilig gehecht. Dat veroorzaakt verlatingsangst bij een kind. Het is deze angst voor verlating die we later nog voelen, of hebben weggestopt. Loslaten van je angst houdt daardoor dan ook voornamelijk in het loslaten van deze verlatingsangst en van je bindingsangst.
Het gevolg is dat we naar de wereld, naar gebeurtenissen en situaties, naar andere mensen en naar onszelf nog steeds van uit die ‘kindbril’ kijken. Loslaten van angst houdt in dat je gaat inzien wat jouw kindbril is en hoe je tot nu toe van daaruit hebt geleefd.
Als kind waren we namelijk kwetsbaar en afhankelijk van onze ouders; we wisten toen niet anders. En in feite handelen we nog steeds vanuit dat kindbesef.
We hebben niet door in hoeverre we zwart-wit-denken, alles-of-niets denken of niet reële vergelijkingen maken.
We hebben ook niet door hoe we op grond van onze emoties reageren, impulsief gedrag vertonen, en keer op keer onze eigen teleurstellingen organiseren. Hoe we in dezelfde valkuilen stappen, hoe we onmogelijke opdrachten krijgen en geven. Of hoe we er alles voor over hebben om maar aardig gevonden te worden, of hoe we er alles voor doen om niet afgewezen te worden
We hebben niet door dat we ons niet emotioneel durven binden aan een partner. Of wanneer we dubbelzinnige opmerkingen krijgen en uitspreken. Op welke manier we voorwaardelijk gedrag vertonen, onjuiste verbanden leggen tussen oorzaak en gevolg. En bedoelingen en intenties verwarren met feitelijk gedrag en resultaten, enzovoorts.
Voor het loslaten van angst is het nodig dat we dergelijke aspecten die op ons van toepassing zijn, herkennen. We kunnen namelijk alleen die gedragingen loslaten die we als zodanig bij ons zelf herkennen. Loslaten van angst is dus een les in nederigheid.
Zolang we daarentegen vasthouden aan onze vroeger nuttige overlevingsmechanismen, zijn we niet in staat om te leren van ons eigen en van andermans gedrag. Loslaten van angst houdt in dat je leert van je eigen gedrag. Vervolgens kun je leren van andermans gedrag.
Emoties als verdriet en pijn zijn natuurlijk normaal bij bepaalde gebeurtenissen. Normaliter neemt pijn en verdriet in de loop van de tijd af. Als het voort blijft duren of als het in de loop van de tijd erger wordt, is er echter iets anders aan de hand.
Wat is de functie van verdriet, pijn, angst en onrust?
De functie van verdriet, pijn, angst en onrust is dat het een signaal aan ons is dat we dingen anders moeten doen. Jouw lichaam zegt in feite tegen je: ‘Zoals je het nu doet is niet goed voor je’.
Loslaten van angst houdt in dat je leert naar je gevoelens te luisteren. Jouw gevoelens liegen namelijk niet.
Wij reageren echter zoals we in onze jeugd hebben gedaan, toen we nog klein waren. En dat was meestal door meer-van-hetzelfde te doen of door het tegenovergestelde te doen. We gaan bijvoorbeeld nog harder werken, of nog meer onze partner of onze baas de schuld geven. Of we gaan nog meer wegkruipen in onze schulp, of nog meer beredeneren en rationaliseren (dé voedingsbodem voor piekergedrag). ,
Misschien gaan we weer een nieuwe relatie beginnen. Het gevolg is dat de pijn toeneemt.
Dat je pijn, verdriet, onrust en/of angst hebt, daar is niets mis mee. Dat is logisch bij bepaalde gebeurtenissen en in bepaalde situaties.
Dat je het op een gegeven moment niet kwijtraakt is doordat je er niet goed mee omgaat: niet goed voor jou en niet goed voor de situatie waar je in verkeert en daarom ook niet goed voor je omgeving. Maar bovenal niet goed voor jou.
Doordat je de overlevingsmechanismen van vroeger hanteert, hou je die pijn, onrust, angst en dat verdriet zelf in stand. Angst loslaten houdt in dat je je overlevingsgedrag loslaat. Dat geeft ruimte en biedt opluchting .
Hoe beïnvloedt de angst van vroeger je nu nog?
Jouw gedrag is nog steeds vanuit jouw angst van vroeger, toen je klein was. Die angst was vroeger terecht en logisch, want toen was je klein en kwetsbaar en afhankelijk. Nu ben je volwassen en gedraag je je nog steeds kwetsbaar en afhankelijk (van je partner, of van je baas). Door bepaalde gedragsaspecten in jou, ben je nu niet in staat om die emotie als signaal te zien om je gedrag te veranderen, simpel weg omdat je dat andere gedrag nooit hebt kunnen ontwikkelen.
Wat is je huidige angst?
Het is dan ook vanuit jouw angst vanuit jouw jéugd dat je bang bent om (bepaalde gedragsaspecten van vroeger) los te laten. Jouw ‘jeugdangst’ maakt dat je niets anders durft te doen of dat je iets niet op een andere manier durft te doen en dat je vaak niet weet hoe het ook anders of hoe dat op een andere manier kan.
Je hebt echter de angst nog in je van toen je klein, kwetsbaar en afhankelijk was. Zolang je niet feitelijk bedreigd wordt door een leeuw, een brand, een aanstormende auto of een tsunami of dergelijk levensgevaarlijk onheil, is jouw angst nú niet terecht, hoe wérkelijk die angst ook voelt.
Dat je nu echter wel degelijk een levensbedreigende angst ervaart (ik weet daar alles van), komt omdat het de angst (verlatingsangst, angst voor eenzaamheid, angst voor afwijzing, bindingsangst, enzovoorts, van vróeger is, van toen je nog klein was. Kijk nu maar om je heen: staat er een levensbedreigende gebeurtenis te gebeuren? Nee… En toch voel je de angst.
Angst ontstaat dan al als er maar een greintje associatie (verband, overeenkomst) is met een gebeurtenis of situatie van vroeger.
Ten eerste is die situatie nu voorbij…
En ten tweede ben je nu niet meer klein en kun je leren anders op bepaalde gebeurtenissen (die associaties hebben met vroeger) te reageren. Dan kun je alsnog met terugwerkende kracht die vroegere gebeurtenissen een plaats geven, rust in je hoofd krijgen, er achter komen wat je echt wilt en realiseren wat je echt wilt.
Wat kun je hier zelf aan doen?
Nu ben je niet meer klein en aan je kwetsbaarheid en afhankelijkheid kun je nu zelf werken, waardoor je je alsnog emotioneel ontwikkelt. Ook ik heb mijzelf alsnog ’emotioneel opgevoed’ zoals ik dat placht te noemen. Daarom weet ik wat hierin wel en niet mogelijk is en vooral hoe je dat kunt doen. Een mens is nooit te oud om te leren, dat kun je gelukkig heel letterlijk nemen.
Alleen als de pijn bijna onhoudbaar is, zijn we bereid stappen te ondernemen, zo ook met mij. Ik werd op mijn 39ste gedwongen om met mijzelf aan de slag te gaan.
Waarom is iemand bang om los te laten?
Door jouw pijn, angst, verdriet en onrust ben je bang om los te laten.
Het is echter andersom: doordat je nu zo vasthoudt aan je oude overlevingsmechanismen, ben je nu nog zo bang en heb je zoveel pijn, verdriet en/of onrust.
Je kunt nu nog niet weten wat die zin betekent, ook dat is logisch, want dat is nou net je blinde vlek. Dat is exact datgene wat je nog niet hebt kunnen ontwikkelen.
Het is het vasthouden aan je oude overlevingsmechanismen wat nu zo zeer doet, wat nu zo veel onrust en gepieker veroorzaakt en waardoor je nu nog steeds je angsten hebt. Die angsten van vroeger, toen je kind was, weet je nog?
Wat biedt het aanleren van nieuw gedrag?
Door het aanleren van voor jou nieuw gedrag merk je vanzelf dat de angst die je nu wel degelijk voelt, angst is van vroeger toen je klein was. Het zijn onder andere jouw amygdala en hypocampus die nu jouw emoties en reacties en gevoelens en gedrag bepalen. Door zelf ander gedrag aan te leren, vervagen de associaties (verbanden, overeenkomsten) met vroegere gebeurtenissen en situaties, waardoor ook jouw emoties, gevoelens en gedrag anders worden.
Zit je nú in een pijnlijke vicieuze cirkel, dan wordt het een vicieuze cirkel van ontwikkelen en ontplooien. Als je wilt zien hoe je door nieuw gedrag aan te leren nieuwe hersenverbindingen kunt aanmaken, raad ik je de dvd ‘What the bleep do we (k)now?’ aan. Ik heb hem zelf inmiddels drie keer gezien.
Hoe lang duurt loslaten?
Er zijn aspecten waar je onmiddellijk mee kunt beginnen. Wélke aspecten dat zijn hangt natuurlijk helemaal van jouw situatie af.
Door kleine veranderingen kan de angel al uit jouw emotionele pijn gehaald worden, want jouw echte pijn wordt niet door de ander veroorzaakt, maar door je eigen onmacht met de situatie om te gaan…
Een gedragsverandering duurt gemiddeld ongeveer drie maanden.
Het mooie van loslaten is dat ook dat progressief toeneemt: het wordt steeds makkelijker en steeds breder opgenomen in je hele gedragsrepertoire. Was ik ‘vroeger’ (dat wil zeggen vóór mijn 39ste) bang om nog mijn leven lang te moeten vasthouden; nu hoop ik mijn leven lang te mogen blijven loslaten.
Kortom: alleen gedrag dat je bij jezelf herkent, kun je bij iemand anders herkennen. Door vast te houden aan je vroegere overlevingsmechanismen krijg je meer-van-het-zelfde. Door het loslaten krijg je juist datgene wat je wenst.
Gewijzigd op 17 maart 2020 door Ammy van Bedaf
Veroorzakers
Drie grote veroorzakers van angst in de jeugd zijn volgens mij: angst voor controleverlies, angst voor afwijzing en angst om in de steek gelaten te worden. Deze bevindingen heb ik niet via laboratoriumonderzoek opgedaan, maar in mijn nu jarenlange praktijk, op grond van coaching van meer dan 300 klanten en op grond van analyses van uitgebreide maatwerkrapportages van Eendaagse Coachingen.
Ik heb een programma ontwikkeld waarmee jij van je angst kunt afkomen: LEVEN ZONDER ANGST & PANIEK !
Klik geheel vrijblijvend voor meer informatie en maak meteen een einde aan je vicieuze cirkel van angst.
LEVEN ZONDER ANGST & PANIEK
Deel dit artikel