Liegen en leugens: waarom liegen we?

Ammy van BedafGeen categorie

Pinocchio

Liegen doen we allemaal wel eens. De een misschien wat meer dan de ander.
Wat leugens zijn en wat de waarheid is, ligt wat genuanceerder dan we denken. 

 

Waarheid

Waarom liegen we?

We kunnen graag van mensen op aan. Daarom is het altijd lastig als mensen liegen.
Maar is dat wel het geval? Is het wel zo lastig wanneer mensen liegen?
Ik las namelijk een keer een citaat uit een interview met auteur Umberto Eco. Hij zei: ‘Een leugen zegt meer dan de waarheid’, en ik moet zeggen dat ik het inmiddels met hem eens ben. 

 

Pinocchio

 

Wat is liegen eigenlijk?

Een definitie zou kunnen zijn: Liegen is als iemand niet de waarheid vertelt.
Maar dan kom je bij de vraag: Wat is (de) waarheid? Hier is al het eerste probleem, omdat verschillende mensen verschillende waarnemingen doen. En: we nemen niet waar met onze ogen, maar met ons brein… We kijken met ons brein vanuit onze angsten, belangen, verlangens en voorkeuren. En onze ogen zijn niet meer dan een spiegel, een doorlaatvenster van wat we met ons brein (denken te) zien. 

We kijken met ons brein

Ik heb daar zelf een keer een heel duidelijk voorbeeld van meegemaakt. Ik zat in het tweede jaar van de politieacademie. We hadden die middag het vak Criminologie gehad, waaronder: vreemde doodsoorzaken, met allerlei verschillende dia’s daarvan. Na afloop van de les ging ik joggen in de bossen. Toen ik een bocht om rende, zag ik twee mensen hangen, opgeknoopt aan een tak van een boom… Ik schrok me wild! Pas toen ik geschrokken stil stond, zag ik een kussend stelletje, leunend tegen de boomstam. 

Herinneringen

Als er enige tijd verloopt, kan er echter weer een heel ander proces spelen. We kunnen, na verloop van tijd, namelijk aan een zelfde waarneming ook nog weer verschillende herinneringen overhouden.
Dat komt door de interpretaties die we doen.
Of door het gevóel dat we toen hadden en dat we er uiteindelijk aan overhouden.

Prioriteiten

Het komt ook door de verschillende prioriteiten die we leggen in onze waarnemingen. Waar richten we namelijk onze aandacht op?
Zo zal iemand die in een schoenenwinkel werkt, waarschijnlijk een nauwkeuriger beschrijving kunnen geven van het schoeisel van iemand.
Het kan ook komen door de angst die we voelen, waardoor we sowieso al selectief waarnemen.

Twee uitersten

Liegen enerzijds en de waarheid vertellen anderzijds zijn misschien wel twee uitersten. Tussen deze twee uitersten bestaan nog heel veel (en misschien wel oneindig veel) variaties. Zoals bijvoorbeeld een deel van de waarheid vertellen. Of een deel weglaten. In hoeverre is het vertellen van een deel van het hele verhaal een leugen? 

Bewust of onbewust

En als je bewust een deel van de waarheid vertelt of bewust een deel weglaat? Maakt het dat tot een ergere leugen?
En als je dat onbewust doet? Is het dan nog steeds een leugen? Of is het minder erg als je het onbewust doet?
En als het onbewust was, in hoeverre was dat naïef? En hoe verwijtbaar was die naïviteit?

Relatie of werk

De meeste leugens die mijn klanten hebben meegemaakt, hoorden ze uit de mond van een (ex-)partner of collega. Dit maakt de verbolgenheid van mijn klant natuurlijk vaak erg groot: het is iemand die je (erg) goed kent.
Toch is de leugen van de ander naar mijn mening niet meer dan de helft van het verhaal.
En ik weet dat ik hier anders naar kijk dan veel hulpverleners doen.

Eigen aandeel

Ik ga namelijk uit van iemands eigen aandeel in iets. Ik zoek altijd naar iemands eigen aandeel in een gebeurtenis.
Dat ik uit ga van iemands eigen aandeel in iets, is omdat dat het enige is dat je kunt veranderen. Mijn klanten zijn regelmatig bezig de ander (partner, collega, ouders, kinderen) te veranderen, maar dat lukt niet.
De ander zal namelijk alleen ander gedrag naar jou toe laten zien, nadat jij ander gedrag naar die ander laat zien. 

De belogene

Als een ander tegen jou liegt, ben jij dus degene die belogen wordt; de belogene. Jouw aandeel is dat je tegen je hebt laten liegen.
Een aantal redenen dat iemand anders tegen jou kán liegen, zijn onder andere: 1) jouw onwetendheid, 2) of jouw naïviteit, 3) of jouw hoop dat de leugen waar is, 4) of jouw bewuste of onbewuste wens om de waarheid niet te willen weten. 
Jouw 1) onwetendheid houdt in dat je bijvoorbeeld onvoldoende kennis ergens over hebt. 
2) Naïviteit is dat je je een beetje van de domme houdt, omdat dit jou goed uitkomt. Je doet net of je iets niet weet. 

Geen vragen

3) De hoop dat een leugen waar is, zorgt ervoor dat we het sowieso niet verder uitzoeken. Want waarom zouden we? We hebben er belang bij om niet méér te weten. 
En ook 4) de wens om de waarheid niet te willen weten, zorgt ervoor dat we geen vragen stellen. 

Medeplichtigheid

Het niet stellen van (verdere) vragen kan soms zo verwijtbaar zijn, dat je (bijna) van medeplichtigheid zou kunnen spreken. 
Bijvoorbeeld de moeder die geen vragen stelt terwijl ze vermoedt dat haar (nieuwe) partner ‘iets doet’ met haar dochter.

Niet gelooft

Of, nog erger: de moeder die het verhaal van haar dochter over seksueel misbruik door de (stief)vader “niet gelooft” en haar dochter uitmaakt voor leugenaar. Moeder kan dan de waarheid niet aan. Moeder weet dan namelijk dat ze voor haar dochter moet kiezen en (stief)vader het huis uit moet zetten, maar omdat ze daar niet toe in staat is, verandert ze de waarheid en betitelt ze het slachtoffer als leugenaar. 

Ontkenning

Dit reële voorbeeld geeft aan dat een leugen (van in dit geval de moeder: dat ze zegt haar dochter niet te geloven) meer over iemand zegt dan de waarheid (citaat van Umberto Eco). Want waarom is moeder in de ontkenning geschoten?
In plaats van door te vragen op hetgeen haar dochter vertelt? Dan zou ze moeten toegeven dat het komt vanwege haar te grote afhankelijkheid in haar relatie. 

Vragen stellen

Waarom stelt moeder geen vragen over wat er gebeurd is? Waarom heeft moeder onmiddellijk haar mening klaar? Omdat het haar zélf uitkomt… Ten koste van haar dochter.
Alleen al het niet doorvragen door moeder, over hetgeen haar dochter aan haar vertelt, maakt moeder medeplichtig aan het doorgaan van het seksueel misbruik van haar dochter door (stief)vader. Het niet wíllen weten maakt moeder medeplichtig. 

 

leugens en waarheid en Vrouwe Justitia

 

Aandeel, geen schuld

Ik heb het over iemands eigen aandeel. Ik merk dat mensen dat soms hetzelfde lezen of horen  (lezen en horen doen we met ons brein, niet met onze ogen of met onze oren) als: ‘Oh, dan heb ik zeker schuld aan het feit dat een ander tegen mij liegt?! Nou, mooi is dat!”
Ik heb het over iemands eigen aandeel…, ik heb het niet over schuld.
De schuld van een leugen ligt bij de leugenaar.
Het is alleen de leugenaar die liegt. 
Maar als je wilt dat mensen niet meer tegen jou liegen, kun je alleen je eigen aandeel daarin veranderen…

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten of alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.

Eigen aandeel veranderen

1) Je kunt ervoor zorgen dat je minder belogen wordt, door je kennis over het betreffende onderwerp te vergroten. Als je weinig weet van de financiële kant van een zaak, ga je je daarin verdiepen. Dat maakt de kans aanzienlijk kleiner dat je daarin belogen of beduveld kunt worden. Als je twijfels hebt over de trouw van je partner, ga je je verdiepen in je partner, in wat hem of haar bezig houdt.
2) En je verandert je eigen aandeel door jezelf minder naïef te gedragen. Naderhand kunnen mensen altijd een aantal dingen noemen die ze wel opgemerkt, maar die ze genegeerd hebben. Omdat hun dat beter uit leek te komen. 

Vermijdingsgedrag

En 3) de hoop dat een bepaalde leugen waar is én 4) het de waarheid niet willen kennen, zijn beide uitingsvormen van vermijdingsgedrag. Je bent dan zelf iets aan het vermijden. De gewetensvraag die je dan aan jezelf kunt stellen is: Wat ben ik aan het vermijden? Waar ben ik bang voor? 

Zelf liegen

En wat als je zelf liegt?
We hebben natuurlijk vooral of alleen last van leugens van ánderen. Als we zelf liegen, kunnen we dat doorgaans wel naar onszelf toe uitleggen en vinden we het wel begrijpelijk dat we niet helemaal de waarheid vertellen. 
Iemand die liegt, kan de waarheid niet aan; kan de waarheid niet verdragen; kan de werkelijkheid niet verdragen. 
Interessant is waaróm je in die bepaalde situatie liegt. Met andere woorden: Wat vermijd je? 
Liegen doen we voornamelijk uit angst. Bijvoorbeeld uit angst voor afwijzing, of uit angst voor gezichtsverlies en dergelijke.  

7 keer per dag

Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat we gemiddeld 7 keer per dag liegen.
Dat zijn de allerkleinste leugentjes, die vaak verpakt zijn in sociaal wenselijke antwoorden. In hoeverre zeg je bijvoorbeeld tegen iemand die jou vraagt hoe je diens nieuwe kleding vindt, dat je ze niet mooi vindt (staan)? Wat mee kan spelen is in hoeverre het een bekende of onbekende is die je dat vraagt. De een kan eerlijker zijn tegen een bekende en een ander durft weer eerlijker te zijn tegen een onbekende.

Eerlijke antwoorden

Sociaal wenselijke antwoorden worden ook wel het smeermiddel of het bindmiddel van een samenleving genoemd. 
Ik zit op het ogenblik de serie The Bridge te kijken, en de directe en oprechte en eerlijke antwoorden van de autistische hoofdpersoon zijn soms gewoon om om te lachen, zo vreemd zijn ze in die situatie.  

Grote leugens

En dan zijn er grote leugens.
Wat kleine en grote leugens zijn, daar kunnen mensen natuurlijk ook weer over van mening verschillen. Dat heeft ook weer te maken met iemands normen en waarden. 
En of (kleine of grote) leugens wel of niet worden geaccepteerd heeft ook te maken met iemands maatschappelijke positie of beroep. 
Grote leugens kunnen zelfs nog worden getolereerd als de belangen om iemand te handhaven maar groot genoeg zijn. 

Minder belogen worden

Tijdens mijn herstel merkte ik nog een aspect dat meespeelt bij het wel of niet belogen worden. Ik merkte dat des te milder en des te genuanceerder ik zelf werd, des te minder ik werd belogen. Het tegendeel was dus ook waar: dat ik, indirect, een aantal leugens tegen mij zelf in de hand had gewerkt door mijn eigen gedrag. Hoe zit dat?

Inschatting

Onbewust maken we namelijk een inschatting over hoe de ander ergens op zal reageren. Als we die reactie van die ander liever niet willen, of niet aankunnen, maakt dat de kans groter dat we liegen tegen die ander. Ik maak me nu daarentegen niet meer druk over als iemand anders tegen mij liegt. Omdat ik weet dat het de leugen van die ander is. Ik voel me dus niet meer afgewezen of niet serieus genomen of zo. Ik vraag me dan wél af, waaróm die ander tegen mij gelogen heeft. Met andere woorden: wat heb ik zélf uitgestraald, dat die ander liever tegen mij loog dan de waarheid zei. 

Eigen aandeel

Zo heb ik tijdens mijn loslaatproces ervaren dat mijn eigen aandeel in andermans leugen naar mij toe, misschien wel het grootste aandeel was. Want: waarom durft iemand tegen mij niet de waarheid te vertellen?
Je ziet dat liegen en waarheid en (on)eerlijkheid niet zo zwart-wit zijn als we graag denken.

Motieven

We kunnen alleen onze eigen onderliggende motieven, beweegredenen en belemmeringen onderzoeken als we liegen, of onze eigen uitstraling als  we ons láten beliegen. Wat kun je er zelf aan doen om andermans leugen te voorkómen? Je kennis over dat bepaalde onderwerp waarover je belogen bent vergroten. Minder naïef zijn. en vragen stellen. Als je zelf bewust geen vragen stelt, vraag je je dan af waarom je dat niet doet. Wat vermijd je? Waar ben je bang voor? 

Manieren

Zoals ik aangaf: we hebben last van ándermans leugens. We hebben onze eigen kleine en grotere leugens lang niet altijd door. Tijdens mijn eigen loslaatproces kreeg ik meer inzicht in mijn eigen manieren om niet altijd de waarheid te ‘zeggen’. En die manieren zijn oneindig. Iedereen heeft zo haar of zijn eigen maniertjes. Het is de kunst om je eigen manieren te leren herkennen waarop je speelt met de waarheid.

Begrip

Naarmate ik meer inzicht kreeg in mijn eigen leugens en leugentjes, ontwikkelde ik ook meer begrip voor de behoefte van andere mensen om te liegen. Vandaar dat ik het eens ben met de uitspraak van Umberto Eco: “Een leugen zegt meer dan de waarheid.”
Waaróm vertelt iemand niet de waarheid? Wat straal ik uit dat de ander niet de waarheid tegen mij vertelt? 
Wanneer vertel ik niet de waarheid? Wat vermijd ik? Waar ben ik bang voor? 
Je kunt alleen je eigen aandeel daarin aanpakken en je eigen aandeel voor jezelf onderzoeken.
Dat is goed nieuws, want dat kun je zelf veranderen. 


 

Als jezelf herkent in dit artikel, dan kan het goed zijn te weten dat ik een online videoprogramma heb over de top 15 aspecten waar mensen last van hebben als ze willen loslaten: Genieten & Gelukkig Zijn.

In Genieten & Gelukkig Zijn leer je wat de symptomen precies zijn en over elk van de symptomen leer je wat het feitelijk is (en dat is anders dan je denkt). Je leert hoe het ontstaat en hoe jij er vanaf komt.

  • Piekeren
  • Angst en paniek –> deze 3 video’s zijn ook als apart programma aan te schaffen. Zie hieronder voor informatie!
  • Depressieve gevoelens, dips, down, neerslachtigheid, gedeprimeerdheid
  • Eenzaamheid, leegte, gemis
  • Slecht slapen (2 video’s)
  • Stress, spanning
  • Burn-out, overspannenheid, overwerkt
  • Vermoeidheid, futloosheid, energiegebrek
  • Gebrek aan zelfvertrouwen, negatief zelfbeeld, minderwaardigheidsgevoel
  • Besluiteloosheid, niet kunnen kiezen, twijfel, spijt, dilemma, geen actie ondernemen
  • Geen grenzen aan kunnen geven, geen Nee kunnen zeggen, pleasegedrag
  • Schaamte en schuldgevoel
  • Boosheid, agressie, frustratie, ergernissen
  • Emotionele pijn
  • Niet kunnen genieten, niet de zin van het leven weten, niet gelukkig zijn, niet weten wie je bent

Je leert hoe het ontstaat, hoe jij er vanaf komt/hoe je het voorkomt.’

‘Je video heeft me meer gedaan dan de psychiater, psychotherapeut en psycholoog in het verleden.’

‘Je geeft concrete en praktische tips om er vanaf te komen’ ‘Jouw online programma is geweldig! Het resultaat is de volgende dag al merkbaar. Ik vind het super dat die symptomen herstelbaar zijn.’

‘Door het videoprogramma ben ik nieuw gedrag gaan aanleren waardoor ik oude patronen los kan laten! Overlevingsgedrag omzetten in ECHT leven!’

‘Jouw programma is kwalitatief en inhoudelijk hoogstaand. Ik leer er veel van.’

Piekeren

Bekijk de eerste video, over Piekeren gratis en vrijblijvend!

Video zien

Meer informatie over Genieten & Gelukkig Zijn of het programma direct bestellen kan hier!

Eerder gepubliceerde artikelen over loslaten kun je hier vinden. In de zijbalk vind je de mogelijkheid om te zoeken op jouw zoekwoorden. 

Neem hier gratis het mini-eBook over loslaten met je mee:  ‘8 Inzichten en 13 Manieren om te stoppen met piekeren en malen en om weer rust in je hoofd te krijgen’. “

De drie video’s over Angst zijn los te verkrijgen: Leven Zonder Angst & Paniek.
In de eerste video krijg je:
– Wat angst is en wat de functie ervan is;
– Waarover je angst kunt ontwikkelen;
– Waarom naar mijn mening angst voor controleverlies, angst voor afwijzing en verlatingsangst de onderliggende vormen van angst zijn;
– Inzicht in wanneer angst terecht is en wanneer niet;
– Hoe het komt dat je angst-van-vroeger ervaart als reëel in het heden;
– Hoe de oorsprong van jouw angst in je jeugd zit;
– Hoe je bevestiging van je angst ervaart door je lichamelijke reactie;
– Hoe jouw gedachten uit je jeugd die lichamelijke reacties veroorzaken;
– Hoe bepaalde momenten uit jouw jeugd jouw huidige angst triggeren, en dus niet veroorzaken.
In de tweede video krijg je:
– In hoeverre angst genetisch bepaald en dus erfelijk is en/of in hoeverre het aangeleerd gedrag betreft;
– Hoe je angst ontwikkelt;
– Welke aspecten van de verschillende hechtingstijlen op jou van toepassing zijn;
– Wat het verschil is tussen feitelijke aanwezigheid en emotionele aanwezigheid van je ouders;
– Wat bij jou de oorzaken kunnen zijn van jouw huidige angst;
– Wat bij jou de triggers kunnen zijn voor jouw huidige angst.
In de derde video krijg je:
– Welke reacties er mogelijk zijn op angst;
– Hoe jouw angst in het heden getriggerd kan worden;
– Hoe het zit met het samengaan van angst met andere symptomen;
– Hoe in de wetenschap naar angst wordt gekeken;
– 14 manieren om jouw vicieuze cirkel van angst te doorbreken.
De video’s duren respectievelijk 74, 49 en 60 minuten.
Na afloop van het videoprogamma kun je mij te allen tijde vragen stellen.
De kosten van dit programma bedragen slechts 275 euro.
Om het programma aan te schaffen, klik je op onderstaande link (je registreert je eerst, je schrijft je inloggegevens ergens op, en daarna doe je de aankoop):

Leven Zonder Angst & Paniek

Hartelijke groeten,

Ammy van Bedaf MSc

06-53 65 13 59

Universitair geschoolde psycholoog

Cognitieve gedragstherapie

Lidmaatschapsnummer Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) 213178

 

Deel dit artikel