Gewijzigd op 16 maart 2020 door Ammy van Bedaf

Controlebehoefte loslaten

In mijn vorige blog heb ik geschreven over hoe controlebehoefte er uit kan zien en hoe je dat kunt loslaten. Je controlebehoefte werkt behalve in je privésituatie ook door in je werksituatie. 

Ook grote stappen als het nemen van een sabbatical of het loslaten van een bedrijf, het nemen van een andere studie of het overgaan naar het zelfstandig ondernemerschap zijn onderhavig aan controledwang. Als iemand bijvoorbeeld eerst het zakelijke gedeelte op orde wil krijgen voordat een sabbatical genomen wordt, is de kans klein dat het ooit tot een sabbatical komt. Andersom zal wel werken: eerst een sabbatical nemen, waardoor er een oplossing voor het zakelijke gedeelte ontstaat. Omdat het de eerste keer in je leven wordt dat je als een toeschouwer naar je eigen situatie kijkt en dat je afstand kunt nemen van je werk. Je situatie ziet er dan heel anders uit dan wanneer je er middenin zit.

De redenen waardoor je bijvoorbeeld moeite hebt om de stap naar het zelfstandig ondernemerschap te zetten, verschillen per persoon. Het zijn de patronen die hun voedingsbron hebben vanuit je jeugd, zoals prestatiedwang, perfectionisme, verantwoordelijkheidsgevoel, op een voetstuk geplaatst worden, bang zijn voor wat anderen wel niet zullen denken, angst voor afwijzing, en dergelijke.

Een heel belangrijk controlemechanisme wordt veroorzaakt door de angst voor armoede. Ook mensen die tonnen bezitten, kunnen als de dood zijn tot de bedelstaf te worden veroordeeld. Hier spelen onderhuidse boodschappen van vroeger die tot op de dag van vandaag doorwerken. Nog steeds wordt dan bijvoorbeeld de controlebehoefte van vader nageleefd (“Zekerheid!”) of wordt  onbewust de droom van moeder (“Presteren!”) nagestreefd. Dit zijn patronen die we zelf niet door hebben en ook niet door kunnen hebben, omdat we die boodschappen hebben meegekregen toen we klein waren. We hadden toen nog een beperkte woordenschat en een klein referentiekader waarmee we onszelf met anderen konden vergelijken. We wisten daardoor niet dat het ook anders kon; laat staan dat we wisten hoe het anders kon.  Tot je werkt aan je eigen emotionele ontwikkeling, zul je dat zelfde beperkte referentiekader hebben en zul je weinig ideeën, initiatieven, passie en dergelijke ervaren.

Wat daarnaast een reden kan zijn dat niet het geluk gevonden wordt in de huidige baan, branche of werkkring, is dat vroeger niet een vrije keuze bestond om de eigen opleiding en of het eigen beroep te kiezen. De manieren waarop ouders vroeger hun invloed hebben aangewend om hun kinderen een bepaalde opleiding of beroep te laten kiezen, zijn legio. Vrijwel altijd is het op de een of andere manier een projectie van de eigen niet vervulde behoeften van de ouders.

Degenen die niet hun eigen opleiding en/of beroep hebben mogen kiezen, kunnen hier hun hele leven lang onder lijden, zonder dat ze door hebben wat de oorzaak is. Het lijden bestaat op twee fronten. Ten eerste wordt geen plezier ervaren in het huidige werk en ten tweede doet men niet wat men had willen doen.

Ook kan achter een opleidingskeuze of een beroepskeuze heel andere beweegredenen blijken te zitten dan je zelf dacht. Zo dacht ik altijd dat ik bij de politie was gegaan voor de afwisseling. Wel, als leidinggevende bij de Amsterdamse politie heb ik inderdaad heel veel afwisseling gehad. Toen iemand mij heel lang geleden vroeg waarom ik niet een andere afwisselende baan had gekozen, kon ik daar geen antwoord op geven.

Veel later zou mij duidelijk worden dat ik onbewust voor een uniformberoep had gekozen (mijn vader was beroepsmilitair), dat de structuur van een hiërarchische organisatie mij onbewust de nodige duidelijkheid bood, dat ik als vrouwelijk leidinggevende aanzien had of in ieder geval onbewust dacht aanzien te hebben, en last but not least: dat ik uiteindelijk onbewust loyaliteit naar mijn vader zocht.

Ik herhaalde die patronen van vroeger binnen de organisatie zonder dat ik het door had en toen een bepaalde hogere leidinggevende van het ene op het andere moment zijn loyaliteit naar mij toe introk, ging bij mij het kaarsje uit.

Natuurlijk waren er al eerder signalen geweest, maar die had ik gemist of genegeerd en niet serieus genomen, ook dat vanuit patronen vanuit mijn jeugd. Ik kwam thuis te zitten en bleek overspannen te zijn. Toen kon ik alsnog onder andere mijn controlebehoefte loslaten.

Mijn echte queeste moest nog komen, want een anderhalf jaar durend emotioneel misbruik in de bedrijfshulpverlening bleek mogelijk door het emotioneel misbruik dat ik vroeger thuis had ondergaan. Ik raakte door de bedrijfshulpverlening burn-out. Die gebeurtenissen die ik er mee maakte, bleken getriggerd te worden door de omgeving waar ik in werkte; de voedingsbodem en de oorzaak ervan lagen echter in mijn jeugd van affectieve verwaarlozing, emotioneel misbruik en geestelijke mishandeling.

Alleen een hulpverlener die deze aspecten zelf heeft doorleefd, kan ze bij iemand anders herkennen én kan aangeven hoe deze patronen te veranderen. Dus alleen als je zelf je controlebehoefte hebt losgelaten, wat bij mij het geval is, kun je die bij anderen herkennen. Én weet je hoe je er van af kunt komen. En je kent de do’s en dont’s. 

Dat het je tot nu toe niet lukte om eerder opgedane inzichten (in andere hulpverleningstrajecten of vanuit boeken) in je eigen gedrag te integreren, heeft dan ook met deze patronen van affectieve verwaarlozing, emotioneel misbruik en geestelijke mishandeling te maken.

Ik heb het gered door naar mijn eigen aandeel te kijken, zowel in de organisatie als in de bedrijfshulpverlening als in mijn relatie (met iemand die Asperger bleek te hebben), omdat dat het enige is dat je kunt veranderen. Het blijven (willen) veranderen van de ander is het herhalen van je oude patronen van vroeger. Feitelijk ben je dan bezig de vroeger niet gestreden ‘strijd’ (er was geen ruimte voor je gevoelens en je emoties) tegen je ouders alsnog uit te ‘vechten’. Die kon je vroeger als kind niet winnen, vandaar dat, nu je groot bent, door zult gaan tot het gaatje.

Je partner of je baas/medewerker/collega doet het zelfde, vanuit zijn/haar verleden. De uitingsvormen van diens patronen van vroeger zien er alleen anders uit. Ook het gedrag van de ander is terug te voeren op angst voor afwijzing, angst voor controleverlies en al die andere patronen van vroeger.

Als je naar je eigen aandeel kijkt komt er altijd uit datgene waar jij vrede mee hebt. Juist dán komt er uit waar jij vrede mee hebt. En dat kan zelfs alleen maar als je naar je eigen aandeel kijkt. Het naar je eigen aandeel kijken is zelfs een noodzakelijke voorwaarde. En alleen het gedrag dat je bij jezelf herkent, kun je bij andere mensen herkennen.

Hoe meer je aan je eigen loslaten werkt, des te meer je ook het gedrag van andere mensen zult kunnen begrijpen. Als je gedrag van andere mensen beter begrijpt, kun je er ook beter op inspelen en kun je anderen effectiever en positiever beïnvloeden. Dat is iets heel anders dan de ander willen veranderen. Als je je eigen controlegedrag hebt losgelaten, weet je hoe dat er uit zag. Daardoor kun je dat vervolgens ook bij anderen herkennen. 

En om het verhaal nog complexer te maken: onbewust ben je op je partner gevallen en is de ander op jouw gevallen óm de nooit-met-de-ouders-gestreden strijd nu wél aan te kunnen gaan. Vandaar dat er doorgaans een dominante en een subassertieve (ondergeschikte) partner is, net zoals jullie beider ouders dat waren: de ene ouder was dominant en de andere ouder was ondergeschikt. De geschiedenis herhaalt zich.

En onbewust heb je een werkomgeving opgezocht waarin je je patronen van vroeger kon herhalen. Ook hierin herhaalt de geschiedenis zich. De geschiedenis herhaalt zich op alle fronten in het leven, er is geen ontsnappen aan. Tot je zelf aan de slag gaat met het loslaten van je oude patronen van vroeger. 

Onbewust heb je in je werk vervulling van je controlebehoefte gezocht. Als vervolgens die controlebehoefte van jou wordt gefrustreerd, door welke omstandigheid dan ook, kun je je reddeloos voelen. 

Behalve dat de geschiedenis zich herhaalt, wordt de onrust en de emotionele pijn in de loop van de tijd/relaties/banen ook groter, omdat je je steeds meer vastbijt in je patronen van vroeger. Dat vastbijten doe je door steeds meer van hetzelfde te doen, omdat je vanuit je jeugd nooit anders geleerd hebt.

Je hebt het simpelweg niet meegekregen. Jouw huidige controlebehoefte wijst er op dat je in je jeugd weinig zekerheid, vastigheid en controle hebt ervaren. Je hebt waarschijnlijk onzekerheid en onvoorspelbaarheid meegemaakt. Juist dan ontwikkel je als kind een grote controlebehoefte. 
Dergelijke patronen van vroeger zijn alleen te doorbreken door zelf die patronen van vroeger om te zetten in emotioneel gezond gedrag en in gedrag waar je energie van krijgt in plaats van gedrag dat je energie kost.

De belemmeringen die je in je huidige situatie ervaart door niet te doen wat je leuk vindt, en door het niet hebben van een gelijkwaardige en evenwichtige relatie, zijn jouw belemmeringen van vroeger.

Ook als je jezelf passieloos, weinig creatief, emotieloos, futloos en zonder inspiratie vindt, komt dat door je patronen van vroeger. Welke dat zijn, kan ik nu niet aangeven, want daarvoor heb ik je hele verhaal over zowel nu als over vroeger nodig. Dan kan ik aangeven welke patronen van vroeger jij nu nog onbewust en onbedoeld in stand houdt en op welke manier je dat doet. Op grond daarvan kan ik je aangeven hoe jij dat in jouw situatie (relatie en/of werk) kunt veranderen. Het betreffen concrete gedragspatronen. Een aantal gedragingen zul je moeten afleren en andere zul je nieuw moeten aanleren. Welke en hoe is afhankelijk van je situatie. De patronen van vroeger kun je, nu je niet meer afhankelijk van je ouders bent, zelf veranderen. Het is mij op alle fronten gelukt en ik kan je daar mee helpen.

Kortom: Je kunt niet je geschiedenis veranderen; je kunt wel je toekomst er uit laten zien zoals jij die wenst. De belemmeringen die je nu ervaart zijn vanuit je patronen vanuit je jeugd. Vroeger was je als kind kwetsbaar en afhankelijk van je ouders en had je geen ander voorbeeld. Nu kun je zelf je patronen van vroeger loslaten en veranderen in andere concrete vaardigheden. Controlebehoefte loslaten geeft veel meer plezier in je werk. 

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten of alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching.