Vechtscheiding loslaten

Hoe kun je voorkomen dat je in een vechtscheiding belandt en hoe kun je een vechtscheiding loslaten en dus in een normale echtscheiding veranderen? Naar aanleiding van de vermoorde broertjes Ruben en Julian is het onderwerp vechtscheiding in de belangstelling.

Van een vechtscheiding is sprake als de ouders hun scheiding uitvechten over de ruggen van hun kinderen. De belangen van de ouders zelf worden, onbewust en onbedoeld, boven die van de kinderen geplaatst. De ouders hebben doorgaans ook niet door wat de impact hiervan is op hun kinderen. Daar waar de ouders denken dat ze tijdens de scheiding het belang van hun kinderen voorop stellen, kan het tegendeel waar zijn en kan het voor de kinderen een traumatiserend proces zijn.

Ervaar je emotionele pijn of onrust in je relatie of nadat je relatie is beëindigd? Klik hier om van je emotionele pijn af te komen.

Ouders hebben zelf vaak niet door dat ze kinderen inzet maken in hun echtscheiding. Daar is bijvoorbeeld sprake van als ze dingen ten aanzien van de scheiding of ten aanzien van de andere ouder met hun kinderen bespreken, als ze aan hun kinderen vragen om  mee te beslissen, als ze slecht spreken over de andere ouder, als ze het kind boodschappen laten overbrengen naar de andere ouder, als ze kinderen laten meeluisteren met (telefoon)gesprekken over de scheiding/de toekomst/de andere ouder.

En het maakt dan niet uit of de kinderen al volwassen zijn, want het blijven dan de kinderen, al zijn het volwassen kinderen. Ook op volwassen leeftijd wordt het als pijnlijk ervaren op de een of andere manier inzet te worden van de scheiding van de ouders.

Een kind dat een emotioneel gezonde jeugd heeft gehad, zal zich daar ook tegen wapenen met de opmerking: “Dat moet je maar met pa/ma bespreken; daar moet je niet voor bij mij zijn.” Een kind dat niet een emotioneel gezonde opvoeding heeft gehad, is juist kwetsbaar om in de vechtscheiding te worden ingezet en gaat erin als boter.

Het zijn namelijk patronen die het, zonder dat het dat weet, op andere fronten ook al heeft meegemaakt, waardoor het emotioneel misbruik voor het kind helaas bekend voorkomt en er geen alarmbellen gaan luiden.

Op de een of andere manier biedt het de ouder iets om het kind inzet te laten zijn in de vechtscheiding. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de ouder het kind voor zijn of haar eigen karretje wil spannen, het kan zijn dat de ouder het kind voor zich wil winnen, het kan zijn dat het de andere ouder wil tegenwerken, het kan zijn dat de ouder oprecht de vragen van de kinderen wil beantwoorden. En er zijn nog vele andere redenen mogelijk. In al deze gevallen komt het, linksom of rechtsom, neer op eigen gewin van de ouder, wat ten koste gaat van de emotionele gezondheid van het kind.

Als je je vicieuze cirkel wilt doorbreken, je belemmeringen wilt loslaten of alsnog je volledige ontwikkelingspotentieel wilt aanboren, ben je bij mij aan het juiste adres, want ik kan je daarmee helpen door middel van een Eendaagse Coaching

Voor een kind is niets zo emotioneel belastend als te worden ingezet in de vechtscheiding van de ouders. Doorgaans wil een kind niet dat de ouders gaan scheiden. In sommige gevallen, als de jeugd als traumatiserend wordt ervaren, wil het kind wel dat de ouders gaan scheiden en had dat volgens het kind al veel eerder moeten gebeuren.

Als het kind niet wil dat de ouders scheiden, wordt het kind bij iets betrokken dat het absoluut niet wil en waar het daarnaast ook geen rol in wil hebben. Als het kind wel wil dat de ouders gaan scheiden, is het emotioneel ook ongezond om de mening van het kind te vragen, omdat de ouder laat zien dat het dat besluit niet zelf kan nemen.

Het op welke manier dan ook de kinderen inzetten in de scheiding is emotioneel misbruik en zeer beschadigend voor het kind. De emotionele voeding als het bieden van troost en veiligheid gaat dan van het kind naar de ouders in plaats van zoals het hoort: van de ouders naar het kind. De ouders gedragen zich als kibbelende kinderen en de kinderen moeten hier volwassen mee omgaan. Dat kan niet; het is de omgekeerde wereld. Het emotioneel misbruik is voor kinderen dan ook meer beschadigend dan de scheiding zelf.

En een scheiding vindt doorgaans plaats nadat er al het een en ander aan voorafgegaan is. In de Volkskrant van gisteren woensdag 22 mei 2013 gaf Jaap Dronkers, hoogleraar onderwijssociologie en sociale ongelijkheid aan de Universiteit van Maastricht aan, dat goed scheiden vanuit het oogpunt van het kind bijna niet bestaat. ‘De langdurige effecten van scheiden zijn divers, maar over de gehele linie negatief.’

Kinderen van gescheiden ouders hebben een grotere kans om later zelf te scheiden, hun onderwijsprestaties zijn lager, ze hebben minder vertrouwen in maatschappelijke instanties, ze vertonen vaker crimineel gedrag en kampen vaker met psychische problemen. Volgens Dronkers is het alleen in heftige gevallen beter voor een kind als ouders uit elkaar gaan, iets wat in de meerderheid van de scheidingen niet het geval is.

Een groot deel van de mensen gaat uit elkaar omdat ze ‘ongelukkig’ zijn. Dit ‘ongelukkig’ zijn zal echter naar mijn mening niet makkelijk of zelfs helemaal niet veranderen door een scheiding. Het ongelukkig zijn heeft zijn redenen. De partner is echter niet de veroorzaker van die redenen, maar ‘slechts’ de trigger van patronen van vroeger, van patronen uit de eigen jeugd.

Daarom kan het gebeuren dat na de vechtscheiding de conflicten niet stoppen of zelfs groter worden, met alle gevolgen voor de kinderen van dien. Ook in een volgende relatie zullen die patronen van vroeger weer opspelen, maar zolang de partner als de schuldige wordt gezien, zal men tegelijkertijd het eigen aandeel niet zien.

Daar waar beide partners verantwoordelijk zijn voor een relatie, hebben beide partner een gelijk aandeel in een relatie. Alleen als een van beide partners niet toerekeningsvatbaar is, hebben de partners niet een gelijk aandeel en niet een even grote verantwoordelijkheid in de relatie. Zelfs als jouw partner jou weet-ik-niet-wat  heeft aangedaan of weet-ik-wat-voor diagnose heeft (borderliner, schizofreen, autisme, enzovoorts) dan nog is het probleem dat jij je dat gedrag allemaal laat aanleunen of aan hebt laten leunen. Dat je dat doet en dat je dat zo lang volhoudt, daarvan zit de oorzaak in de patronen uit jouw eigen jeugd.

Hoe kan het dat we een relatie of een huwelijk zijn aangegaan met een partner die voor ons ongeschikt blijkt te zijn? Dat heeft vele redenen en die zijn per persoon verschillend. Wat vaak voorkomt is dat hij of zij in het begin aardig of belangstellend deed en/of er knap of mooi of aantrekkelijk uitzag. Het aardig-zijn is voor iemand die in de jeugd affectief verwaarloosd is voldoende om voor iemand te vallen.

Er wordt bovendien snel overgegaan tot een relatie, die doorgaans snel wordt ‘geconsumeerd’ (seks). Na een maand of drie, zes of negen (deze termijnen worden gek genoeg doorgaans genoemd) komt de ‘ware aard’ van de partner uit de mouw. De werkelijkheid is echter dat je dan jezelf niet voldoende tijd hebt gegund om de ander(en daarmee diens ‘ware aard’) te leren kennen. Hij of zij was al wel degelijk zijn/haar ware aard, maar door middel van dezelfde illusies als die je in je jeugd had ontwikkeld, zag je dat niet of wilde je dat niet zien. Dat je tenslotte  niet de tijd nam om je partner te leren kennen was omdat je zelf dermate emotioneel behoeftig was, dat je snel over wilde gaan tot compensatie van vroeger niet vervulde emotionele behoeften als aandacht, waardering, erkenning en bevestiging. Je wilde zo graag alsnog serieus genomen worden. Je kon daar letterlijk niet mee wachten.

Om het nog ingewikkelder te maken zoeken we onbewust iemand die emotioneel net zo’n (on)gezonde opvoeding heeft genoten als wij zelf. Dat doen wij onbewust om twee redenen. Ten eerste verlangen we van onze partner de aandacht, waardering, erkenning en bevestiging die we in onze eigen jeugd hebben moeten ontberen (en die de partner niet kan geven, want hij of zij is net zo emotioneel behoeftig als jij). Ten tweede: als we vervolgens merken dat we niet (meer) die aandacht en waardering e.d. krijgen waar we volgens ons recht op hebben, geven daar de ander de schuld van en gaan dan reageren op manieren die we juist van onze ouders niet leuk vonden: ruzie, schreeuwen, geweld, gelijk willen hebben, de ander willen verzorgen/helpen/redden, pleasegedrag, jezelf inleveren, zelfverloochening, controlegedrag, jaloezie, enzovoorts.

We herhalen dus onbewust en onbedoeld op twee manieren de patronen van vroeger: enerzijds het smachten naar affectie en anderzijds het ons beschermen tegen controleverlies, tegen angst voor afwijzing, tegen eenzaamheid en dergelijke, ook weer dezelfde patronen als vroeger. Dat we dat niet als patronen van vroeger herkennen, komt omdat we als kind over beschermingmaatregelen en overlevingsmechanismen beschikten. Gelukkig maar, want daarmee hebben we het als kind gered.

Die patronen van vroeger blijven echter opspelen, tot we er iets mee doen. Tot we onze patronen van vroeger loslaten. Ons lichaam geeft ons altijd signalen, zoals pijn, depressie, burn-out, slapeloosheid, piekeren en malen, emotionele onrust en dergelijke. De functie is dat we daar wat mee moeten doen en als we dat niet doen, wordt het erger, net zo lang tot we er wel wat mee doen. Dat is exact de functie van dergelijke signalen van ons lichaam.

Hoogleraar Dronkers (weer in diezelfde Volkskrant, in het artikel van Ianthe Sahadat) pleit ervoor om het langer samen te proberen en om minder snel de banden te verbreken als er kinderen in het spel zijn. Dat gaat naar mijn mening echter niet zo maar; daar moet je wel wat voor doen.

Om een vechtscheiding te voorkomen is het naar mijn mening nodig dat je inzicht hebt in je eigen patronen van vroeger én inzicht in hoe je die nu nog, onbewust en onbedoeld, zélf in stand houdt. Op grond van je verhaal over nu en over vroeger kan ik je daar inzicht in geven, vandaar dat een Eendaagse Coaching eenmalig zes uren duurt. Op grond daarvan kan ik aangeven hoe je die patronen van vroeger concreet en in jouw situatie kunt veranderen. Er komt dan uit waar jij vrede mee hebt. Het verschilt per persoon of dat  wel of niet een scheiding wordt.

Dat de gevolgen van onze patronen van vroeger in de loop van ons leven en in de loop van onze relatie(s) toenemen en heftiger en vaak ook emotioneel pijnlijker worden, komt omdat we ons vastbijten in onze oude patronen. Dat doen we omdat we niet anders hebben geleerd, geen ander gedragsrepertoire en emotionele vaardigheden hebben en daar ons ook niet in hebben kunnen ontwikkelen. Op deze manier ontstaat een vechtscheiding. 

We hebben daarom ook helemaal niet door dat we ons vastbijten in oude patronen, want het zijn de ons zo vertrouwde patronen van toen we klein waren. We hadden toen geen ander voorbeeld dan onze ouders, we hadden geen ander referentiekader en zagen alles vanuit onze kinderbril en leven als het ware nog met de emotionele bril van toen we klein waren. Van daaruit vallen we op partners die ons ook niet kunnen geven waar we zo’n behoefte aan hebben.

Het goede nieuws is dat je dat, nu je volwassen bent, wel degelijk alsnog kunt veranderen. Het maakt daarbij niet uit hoe oud je bent. De enige vraag die geldt is: wat wil je met je relatie, werk of met je leven? Je kunt wel degelijk alsnog jezelf emotioneel opvoeden en emotioneel ontwikkelen. Dan kun je een weloverwogen keuze maken wat beter is: wel of niet scheiden? Van een vechtscheiding is dan al helemaal geen sprake. 

Daar waar je mogelijk tot nu toe misschien hebt geprobeerd de ander te veranderen, ben je er mogelijk achter gekomen dat dit een onmogelijke klus is: je trekt aan een dood paard. Je kunt namelijk alleen jezelf veranderen. Het (alweer) goede nieuws is dat je je patronen uit je jeugd kunt loslaten. Je zult bepaalde dingen moeten afleren en ander gedrag nieuw moeten aanleren. Het zijn aspecten die kinderen met een emotioneel gezonde opvoeding vroeger vanzelf hebben meegekregen.

Welke patronen van vroeger je alsnog kunt loslaten? Bijna alles waar je last van hebt: van controleverlies tot angst voor afwijzing, van perfectionisme tot schaamtegevoel, van schuldgevoel tot pleasegedrag, van frustraties/ergernissen tot het zorgen voor anderen, van pijn in of na je relatie tot futloosheid, van machteloosheid tot zelfverloochening, enzovoorts.

Kortom: Als je je vechtscheiding wilt loslaten en er een normale echtscheiding van wilt maken of je huwelijk wilt proberen te redden, is het nodig dat je inzicht krijgt in je eigen motieven, beweegredenen en drijfveren van waaruit je, onbewust en onbedoeld, handelt. De voedingsbodem daarvan zit in jouw jeugd. Je kunt alleen je eigen aandeel in de vechtscheiding en in je huwelijk of je relatie veranderen, waardoor de andere partij zich doorgaans positief laat beïnvloeden. Het de ander willen veranderen werkt niet en doorgaans zelfs contraproductief.